Η καινοτομία στη τεχνολογία που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση, σήμαινε περισσότερα τρόφιμα, ρούχα, και άλλα προϊόντα, που μπορούσαν πλέον να...
παραχθούν γρηγορότερα και καλύτερα, αυξάνοντας έτσι την παραγωγικότητα, και βελτιώνοντας τις συνθήκες ζωής.Κάποιοι όμως δεν μπόρεσαν να ακολουθήσουν. Έτσι, η οικονομική άνθηση του 18ου και 19ουαιώνα, εκτός από τη παραπάνω βελτίωση της ζωής, επέφερε και μεγάλες ανισότητες μεταξύ πλουσίων και φτωχών.
Ο Branko Milanovic, από τους επικεφαλής οικονομολόγους της Παγκόσμιας Τράπεζας, μιλάει για αυτή την ανισότητα στο νέο του βιβλίο: The Haves and the Have-Nots: A Brief and Idiosyncratic History of Global Inequality.
Πρόσφατα, παρέθεσε συνέντευξη, αποσπάσματα της οποίας δημοσιεύουμε.
Πόσο άνισος είναι ο κόσμος στη πραγματικότητα;
Ιστορικά αν το δούμε, βρισκόμαστε στη κορύφωση της ανισότητας.
Πως φτάσαμε εδώ;
Ξεκίνησε με τη βιομηχανική επανάσταση. Η ανισότητα δεν είναι απαραίτητα κακό πράγμα. Πιο πριν, στα περισσότερα κράτη του κόσμου, τα εισοδήματα ήταν περίπου τα ίδια. Η Ολλανδία και η Αγγλία ήταν οι πλουσιότερες χώρες. Η αναλογία μεταξύ αυτών και της Κίνας, που ήταν τότε πάμπτωχη, ήταν 3 προς 1. Με τη βιομηχανική επανάσταση, κάποιες χώρες απογειώθηκαν κυριολεκτικά, άλλες έμειναν στα ίδια.
Τι καθορίζει την αλλαγή στη παγκόσμια οικονομική ανισότητα;
Τρεις παράγοντες: Ο πρώτος είναι η διαφορά μεταξύ των κρατών, όπως οι ΗΠΑ με το Μεξικό, ή με τη Κίνα κ.ο.κ. Η διαφορά αυτή είτε μεγαλώνει είτε μικραίνει. Ο άλλος παράγοντας είναι αν η ανισότητα μεταξύ των κατοίκων μιας χώρας αυξάνεται. Και ο τρίτος παράγοντας, που είναι ισορροπητικός, είναι το γεγονός της αλματώδους ανάπτυξης κάποιων φτωχών κρατών, όπως η Κίνα, και η Ινδία, που σημαίνει ότι δημιουργείται μια παγκόσμια μεσαία τάξη, που μειώνει τη παγκόσμια ανισότητα.
Αυτό το χάσμα μεγαλώνει ή μικραίνει;
Πιστεύω πως στα τελευταία 15-20 χρόνια, αρχίζει κάπως και εξισορροπεί, με μια αισιόδοξη τάση να μειωθεί, λόγω ακριβώς αυτού του τρίτου παράγοντα που προανέφερα.
Που σημειώνεται μεγαλύτερο αυτό το χάσμα, και που μικρότερο;
Εκεί όπου υπάρχουν οι μεγαλύτερες διαφοροποιήσεις είναι κυρίως στη Λατινική Αμερική, και στην Αφρική. Η μικρότερη διαφορά είναι, όπως είναι λογικό, στη Κεντρική Ευρώπη, και στη Σκανδιναβία.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Για τις χώρες με το μικρότερο χάσμα ανισότητας, οι λόγοι είναι δυο. Πρώτον, υπάρχει πολύ διαδεδομένο, και σε γενικές γραμμές ισότιμο και υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, και δεύτερον, παίζει μεγάλο ρόλο το κράτος με τη συμβολή του στην αναδιανομή του πλούτου. Αυτό δεν σημαίνει ότι παίρνει από τους πλούσιους και δίνει στους φτωχούς. Μάλλον παίρνει από τη μεσαία τάξη με έναν τρόπο, και τα επιστρέφει με έναν άλλο. Κάνοντας όμως αυτό το πράγμα, μειώνει την εισοδηματική ανισότητα. Στα κράτη που έχουν μεγάλο χάσμα, συμβαίνει το αντίθετο.
Γιατί είναι τόσο σημαντικό το να μιλάμε για την οικονομική ανισότητα;
Η ανισότητα είναι σαν τη χοληστερόλη, καλή και κακή. Είναι καλή γιατί προσφέρει κίνητρα στους ανθρώπους να εργάζονται σκληρότερα, και να επενδύουν καλύτερα, και να εφευρίσκουν πράγματα. Από την άλλη πάλι, έχει αρνητικές συνέπειες, ειδικά όταν έχεις μια καθεστηκυία ελίτ που απλά διατηρεί τη προνομιούχα θέση της, εις βάρος όλων των άλλων. Στην ουσία, ένα τέτοιο κράτος λειτουργεί αφήνοντας ανεκμετάλλευτο το ταλέντο του 50% του πληθυσμού, που δεν έχουν την ευκαιρία να κάνουν κάτι δημιουργικό.
Η Αμερική, που δεν τα πάει καλά;
Η Αμερική είναι κάπου στη μέση. Διατηρεί ακόμη ένα από τα υψηλότερα επίπεδα πρόσβασης στη παιδεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό όμως έχει παραμείνει στάσιμο. Όσον αφορά στις κρατικές δαπάνες, στη φορολόγηση κλπ. η Αμερική είναι λίγο πιο πίσω από τη Δυτική Ευρώπη. Σε γενικές γραμμές η Αμερική έχει μεγαλύτερη οικονομική ανισότητα από τα κράτη που προανέφερα, και πολύ μεγαλύτερη από τα κράτη της Σκανδιναβίας.
Πως μπορεί να μειωθεί η ανισότητα;
Ένας τρόπος είναι να αναπτυχθούν ακόμη πιο ταχύτερα τα φτωχά κράτη, που δεν αναπτύσσονται ικανοποιητικά τα τελευταία 20 χρόνια. Ο δεύτερος μηχανισμός είναι η μετανάστευση.
Ποιος ήταν ο πιο πλούσιος άνθρωπος που έζησε ποτέ;
Μια άμεση απάντηση είναι ο John D. Rockefeller. Θα έπρεπε όμως να εξηγήσω το γιατί. Είναι πολύ δύσκολο να συγκρίνονται εισοδήματα από διαφορετικές εποχές και διαφορετικές χώρες. Βασικά ο πλούτος μετριέται από την εργατική δύναμη που μπορεί κάποιος να ελέγχει. Οι πλούσιοι του επίπεδου Rockefeller, ακόμη και αν συνυπολογίσουμε τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, ήταν πολύ πιο πλούσιοι από τους πλουσιότερους Ρωμαίους της αρχαιότητας.
antinews.gr
