Οι έρευνες δείχνουν ότι περίπου 20% των ενηλίκων πιστεύουν ότι είναι... αλλεργικοί σε κάποιο τρόφιμο. Ύστερα όμως από πλήρη εξέταση και διάγνωση, μόνον το 1 έως 2% αυτών αποδεικνύεται ότι είναι πράγματι αλλεργικοί. Τα παιδιά όμως, που το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν είναι ακόμη πλήρως αναπτυγμένο, είναι πιθανό να υποφέρουν περισσότερο από αλλεργίες σε σχέση με τους ενήλικες...
Τι είναι τροφική αλλεργία;
Ως τροφική αλλεργία νοείται η ανεπιθύμητη αντίδραση σε κάποιο τρόφιμο ή συστατικό αυτού με εμπλοκή του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος. Υπάρχουν και άλλες ανεπιθύμητες αντιδράσεις στις οποίες όμως εμπλέκεται ο μεταβολισμός και όχι το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτές είναι γνωστές ως «δυσανεξίες» σε κάποιο τρόφιμο και περιλαμβάνουν αντιδράσεις λόγω τροφικών δηλητηριάσεων και ενζυμικές ανεπάρκειες που αποτρέπουν τη σωστή πέψη ορισμένων ουσιών, όπως η λακτόζη (σάκχαρο του γάλακτος).
Μια πραγματική αλλεργική αντίδραση περιλαμβάνει τρία βασικά στάδια: πρώτα, επαφή με την αλλεργιογόνο ουσία του τροφίμου (κάποια ουσία που προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, συνήθως μια πρωτεΐνη)· έπειτα, αύξηση της ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE – αντίσωμα του ανοσοποιητικού συστήματος που δραστηριοποιείται παρουσία αλλεργιογόνου)· τέλος, τα κύτταρα των ιστών και τα βασεόφιλα κύτταρα (κύτταρα του αίματος) έρχονται σε επαφή με τα αντισώματα ΙgE και απελευθερώνουν ισταμίνη ή άλλες ουσίες που προκαλούν αλλεργικά συμπτώματα.
Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα εντοπίσει κάποιο αλλεργιογόνο στην τροφή, παράγει αντισώματα για να επιτεθεί κατά του εισβολέα. Ταυτόχρονα, το σώμα εκδηλώνει συμπτώματα όπως πρήξιμο των χειλιών, στομαχικές κράμπες, εμετός και διάρροια, εξανθήματα ή έκζεμα, καταρροή και αναπνευστικά προβλήματα. Μια πιο επικίνδυνη, αλλά σπάνια αντίδραση είναι το αναφυλακτικό σοκ που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και θάνατο και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.
Οι αλλεργικές αντιδράσεις στις τροφές είναι σπάνιες, αλλά μπορεί να προκληθούν από οποιαδήποτε σχεδόν τροφή. Το ινστιτούτο ΙLSI (International Life Sciences Institute) έχει καταρτίσει κατάλογο αλλεργιογόνων ουσιών βάσει της πρότασης του CODEX σχετικά με τα αναγνωρισμένα αλλεργιογόνα: «Κρίσιμο» αλλεργιογόνο: φιστίκι, «Μείζονα» αλλεργιογόνα: δημητριακά που περιέχουν γλουτένη (βρώμη, σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη), οστρακοειδή (πλην μαλακίων), αυγά, ψάρια, σόγια, πρωτεΐνη γάλακτος, ξηροί καρποί (αμύγδαλα, φουντούκια, φιστίκια Αιγίνης, πέκαν, κουκουνάρι, φιστίκια Βραζιλίας, κάσιους, μακαντάμια). «Ελάσσονα» αλλεργιογόνα: φαγόπυρος, σέλινο, εμπύρηνα φρούτα (βερίκοκα, κεράσια, ροδάκινα και δαμάσκηνα).
Τι πρέπει να κάνετε εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάποια τροφική αλλεργία;
Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάποια τροφική αλλεργία, είναι καλύτερο να αποφύγετε την κατανάλωση της ύποπτης τροφής μέχρι ο γιατρός σας να προσδιορίσει την αιτία των συμπτωμάτων σας, καθώς αυτά ενδέχεται να οφείλονται σε κάποια άλλη πάθηση. Εάν τελικά διαπιστωθεί σχέση των συμπτωμάτων με κάποια τροφική αλλεργία, πρέπει να απευθυνθείτε σε ειδικό αλλεργιολόγο. Ο μόνος τρόπος για να αποδειχθεί ότι πάσχετε από κάποια αλλεργία είναι να υποβληθείτε σε σειρά δερματικών δοκιμών (με εφαρμογή της ύποπτης τροφής απευθείας στο δέρμα) και σε διπλά τυφλές δοκιμές από του στόματος (λήψη της ύποπτης τροφής ή ενός εικονικού φαρμάκου -placebo- σε μορφή κάψουλας, χωρίς να γνωρίζετε ούτε εσείς ούτε ο γιατρός το περιεχόμενο της κάψουλας).
Η ζωή με αλλεργίες
Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία που να απαλλάσσει μονίμως από τις τροφικές αλλεργίες. Μετά τη διάγνωση, η μόνη λύση είναι αυτή της «αποφυγής» μέσω του αποκλεισμού των ένοχων τροφών από το διαιτολόγιο του πάσχοντος. Επισημαίνεται ότι η κατάργηση ορισμένων τροφών, ιδίως εάν πρόκειται για κάποια από τις βασικές τροφές οποιουδήποτε διαιτολογίου, προϋποθέτει σχετική ιατρική συμβουλή ώστε να αποφευχθούν τυχόν διατροφικές ελλείψεις, ιδίως στα παιδιά.
Ως τροφική αλλεργία νοείται η ανεπιθύμητη αντίδραση σε κάποιο τρόφιμο ή συστατικό αυτού με εμπλοκή του ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος. Υπάρχουν και άλλες ανεπιθύμητες αντιδράσεις στις οποίες όμως εμπλέκεται ο μεταβολισμός και όχι το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτές είναι γνωστές ως «δυσανεξίες» σε κάποιο τρόφιμο και περιλαμβάνουν αντιδράσεις λόγω τροφικών δηλητηριάσεων και ενζυμικές ανεπάρκειες που αποτρέπουν τη σωστή πέψη ορισμένων ουσιών, όπως η λακτόζη (σάκχαρο του γάλακτος).
Μια πραγματική αλλεργική αντίδραση περιλαμβάνει τρία βασικά στάδια: πρώτα, επαφή με την αλλεργιογόνο ουσία του τροφίμου (κάποια ουσία που προκαλεί την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, συνήθως μια πρωτεΐνη)· έπειτα, αύξηση της ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE – αντίσωμα του ανοσοποιητικού συστήματος που δραστηριοποιείται παρουσία αλλεργιογόνου)· τέλος, τα κύτταρα των ιστών και τα βασεόφιλα κύτταρα (κύτταρα του αίματος) έρχονται σε επαφή με τα αντισώματα ΙgE και απελευθερώνουν ισταμίνη ή άλλες ουσίες που προκαλούν αλλεργικά συμπτώματα.
Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα εντοπίσει κάποιο αλλεργιογόνο στην τροφή, παράγει αντισώματα για να επιτεθεί κατά του εισβολέα. Ταυτόχρονα, το σώμα εκδηλώνει συμπτώματα όπως πρήξιμο των χειλιών, στομαχικές κράμπες, εμετός και διάρροια, εξανθήματα ή έκζεμα, καταρροή και αναπνευστικά προβλήματα. Μια πιο επικίνδυνη, αλλά σπάνια αντίδραση είναι το αναφυλακτικό σοκ που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και θάνατο και απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα.
Οι αλλεργικές αντιδράσεις στις τροφές είναι σπάνιες, αλλά μπορεί να προκληθούν από οποιαδήποτε σχεδόν τροφή. Το ινστιτούτο ΙLSI (International Life Sciences Institute) έχει καταρτίσει κατάλογο αλλεργιογόνων ουσιών βάσει της πρότασης του CODEX σχετικά με τα αναγνωρισμένα αλλεργιογόνα: «Κρίσιμο» αλλεργιογόνο: φιστίκι, «Μείζονα» αλλεργιογόνα: δημητριακά που περιέχουν γλουτένη (βρώμη, σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη), οστρακοειδή (πλην μαλακίων), αυγά, ψάρια, σόγια, πρωτεΐνη γάλακτος, ξηροί καρποί (αμύγδαλα, φουντούκια, φιστίκια Αιγίνης, πέκαν, κουκουνάρι, φιστίκια Βραζιλίας, κάσιους, μακαντάμια). «Ελάσσονα» αλλεργιογόνα: φαγόπυρος, σέλινο, εμπύρηνα φρούτα (βερίκοκα, κεράσια, ροδάκινα και δαμάσκηνα).
Τι πρέπει να κάνετε εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάποια τροφική αλλεργία;
Εάν υποψιάζεστε ότι έχετε κάποια τροφική αλλεργία, είναι καλύτερο να αποφύγετε την κατανάλωση της ύποπτης τροφής μέχρι ο γιατρός σας να προσδιορίσει την αιτία των συμπτωμάτων σας, καθώς αυτά ενδέχεται να οφείλονται σε κάποια άλλη πάθηση. Εάν τελικά διαπιστωθεί σχέση των συμπτωμάτων με κάποια τροφική αλλεργία, πρέπει να απευθυνθείτε σε ειδικό αλλεργιολόγο. Ο μόνος τρόπος για να αποδειχθεί ότι πάσχετε από κάποια αλλεργία είναι να υποβληθείτε σε σειρά δερματικών δοκιμών (με εφαρμογή της ύποπτης τροφής απευθείας στο δέρμα) και σε διπλά τυφλές δοκιμές από του στόματος (λήψη της ύποπτης τροφής ή ενός εικονικού φαρμάκου -placebo- σε μορφή κάψουλας, χωρίς να γνωρίζετε ούτε εσείς ούτε ο γιατρός το περιεχόμενο της κάψουλας).
Η ζωή με αλλεργίες
Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία που να απαλλάσσει μονίμως από τις τροφικές αλλεργίες. Μετά τη διάγνωση, η μόνη λύση είναι αυτή της «αποφυγής» μέσω του αποκλεισμού των ένοχων τροφών από το διαιτολόγιο του πάσχοντος. Επισημαίνεται ότι η κατάργηση ορισμένων τροφών, ιδίως εάν πρόκειται για κάποια από τις βασικές τροφές οποιουδήποτε διαιτολογίου, προϋποθέτει σχετική ιατρική συμβουλή ώστε να αποφευχθούν τυχόν διατροφικές ελλείψεις, ιδίως στα παιδιά.
www.iator.gr
