Πριν από μια δεκαετία βίωσα την εμπειρία των Πανελληνίων, έχοντας την «τύχη – ατυχία» να ανήκω στη γενιά του «νέου εκπαιδευτικού συστήματος»...
γενιά που πλέον μεταμορφώθηκε στην περιβόητη «γενιά των – ας το αφήσουμε καλύτερα – ευρώ».Τότε, η Παιδεία και το νέο σύστημα που εφήρμοσε ο υπουργός Παιδείας της κυβέρνησης Σημίτη, Γεράσιμος Αρσένης, ήταν από τα πρώτα –αν όχι το πρώτο- θέμα στην ειδησεογραφική ατζέντα, ενώ είχε προφανώς αποκτήσει κοινωνικές διαστάσεις, μιας καιεκατοντάδες λύκεια τελούσαν υπό κατάληψη για σειρά μηνών (σχολικό έτος 1998-1999), και υπήρχε κίνδυνος να χαθεί η χρονιά.
Δυο πράγματα μνημονεύω από την περίοδο εκείνη:
Το πρώτο, έχει να κάνει με την επιπολαιότητά μου στην προετοιμασία για τις εξετάσεις. Χωρίς αυτό να αποτελεί δικαιολογία, αποδίδω μέρος της επιπολαιότητας στην άκαιρη στιγμή που κληθήκαμε να επιλέξουμε «επαγγελματικό σταυροδρόμι». Η αλήθεια είναι ότι «γλυκοκοιτάζαμε» σχολές, χωρίς να έχουμε την παραμικρή ενημέρωση – προετοιμασία περί αυτών. Θέμα, το οποίο -κατ’ εμέ- μονίμως εκκρεμεί και δεν έχει αναθεωρηθεί – επανελεγχθεί ποτέ…
Το δεύτερο που μου έρχεται στο νου με το άκουσμα «εισαγωγικές εξετάσεις», δεν είναι άλλο από την επαναλαμβανόμενη έως και σήμερα φράση «Βατά & αναμενόμενα», που συνοδεύει κάθε σχεδόν μεσημέρι του υποψηφίου, λίγες ώρες μετά την εξέτασή του, και φυσικά λίγες ακόμα πριν την επόμενη. Η ατάκα αφορά στον χαρακτηρισμό των θεμάτων των εξετάσεων από διακεκριμένους –συνήθως φροντιστηριακούς- καθηγητές Μέσης Εκπαίδευσης, οι οποίοι καλούνται να βάλουν σε κλίμακα τα ερωτήματα που δίνονται στα παιδιά, «βαφτίζοντάς τα» στη συνέχεια, εύκολα ή δύσκολα. Σύμφωνοι. Τα θέματα κατατάσσονται στον κλάδο τους εύκολα ή δύσκολα βάσει στατιστικών, επιδόσεων, ακόμη και μαρτυριών μαθητών. «Βατά & αναμενόμενα», γιατί; Σε ποια βαθμολογική γκάμα μαθητών αφορά το βατό ή άβατο της υπόθεσης; Υπάρχει μεγαλύτερη γενίκευση απ’ αυτήν, απέναντι σε ένα εξεταζόμενο κοινό που συνεχίζει να δοκιμάζεται, και έτσι βομβαρδίζεται από τύψεις ή και λάθος εντυπώσεις για την επίδοσή του; Μήπως καταρρακώνεται από πληροφορία που μόνο να αποσυντονίσει τους μαθητές καταφέρνει;
Στέκομαι, όμως, στο σήμερα. Το σύστημα κατ’ ουσίαν παραμένει το ίδιο. Φυσικά, τα παιδιά δεν δίνουν σε πανελλαδικό επίπεδο μέχρι και τα θρησκευτικά, γεγονός που είχαμε εμείς την ατυχία να αντιμετωπίσουμε, ο άξονας λειτουργίας όμως δεν διαφέρει ιδιαίτερα.
Αυτό που διαφέρει τραγικά είναι το κοινωνικό πλαίσιο μέσα στο οποίο, ο προς ενηλικίωση εξεταζόμενος, καλείται να αποδείξει ότι του αξίζει να σπουδάσει αυτό που, ΙΣΩΣ τον αντιπροσωπεύει, ΙΣΩΣ θα του δώσει την ευκαιρία να το λειτουργήσει επαγγελματικά, ΙΣΩΣ θα του φέρει τα προς το ζην… Ένα ογκώδες «ΙΣΩΣ» πλανάται σαν συννεφιά πάνω από τα εξεταστικά κέντρα, κανείς όμως δεν του δίνει σημασία… Τον Μάιο του 2011, ο μαθητής κλήθηκε να δώσει τον καλύτερό του εαυτό εν μέσω μιας πρωτοφανούς οικονομικής κατάστασης που ακούει και ζει από την οικογένειά του, ακόμα και την ώρα που μελετά. Ο έφηβος «κρυφακούει» τον συνομήλικο του «indignado», που του φωνάζει από την Βαρκελώνη, τη Μαδρίτη και δεκάδες άλλες πόλεις της Ισπανίας. Τον περιμένει να συμμετάσχει, να συμπορευθούν. Η απάντηση ίσα που ακούγεται στη Μεσόγειο:«διαβάζω τώρα…!», συγκυριακά, αναγκαστικά.
Ο 17άρης πλέον αντιδρά, συμμετέχει περισσότερο. Για πια «βατά & αναμενόμενα» του μιλάτε; Για «βατά μέτρα» προς του γονείς του, που προφανώς θα επηρεάσουν κι αυτόν; Για «αναμενόμενα μέτρα» που θα τον εμποδίσουν ίσως να σπουδάσει στην επαρχία, αν πετύχει σε εκπαιδευτικό ίδρυμα εκτός της μόνιμης κατοικίας του; Γιατί να τα επωμισθεί; Τα χρωστάει κάπου;
Σε τελική ανάλυση, τις προάλλες συζητούσα με τον Θοδωρή, 19 ετών, πρωτοετή σπουδαστή τεχνολογικής σχολής ΤΕΙ. Ανήκει στη «γενιά του άβατου», μια εξελιγμένη έκδοση της«γενιάς των – ας το αφήσουμε καλύτερα – ευρώ». Έζησε όλο το παραπάνω μόλις πέρυσι. Πλέον, έχει να κάνει μάθημα πολλές εβδομάδες. Αγανακτεί. Πλήττει. Αποφασίζει να αναζητήσει μόνος του επαγγελματική στέγη για μια «άτυπη πρακτική» η οποία τουλάχιστον, θα είναι κάτι εποικοδομητικό γι’ αυτόν. Θέλει, ψάχνει, αναπτύσσει πρωτοβουλία. Έχει, βλέπετε, να αντιμετωπίσει το «άβατο» μιας κοινωνίας που δεν τον στηρίζει ως οφείλει… «Αναμενόμενο», ίσως ψελλίσετε κάποιοι…
Ανακεφαλαιώνω εκτιμώντας το ως «άβατο & κακώς αναμενόμενο». Μα σίγουρα επικίνδυνο.
*σ.σ.: επειδή, παρ’ όλα τα παραπάνω, ο αρθρογράφος δεν χαρακτηρίζεται από μεμψιμοιρία, απευθύνει το «Καλή επιτυχία» προς όλους τους υποψήφιους φοιτητές…
