Και δεν θάχω πια τίποτα δικό μου, ούτε ένα κομμάτι γης ν' αγαπήσω. Δε θάμαι από κανένα τόπο. Μένει μονάχα στον ορίζοντα μια ασπρίλα ορθάνοιχτη -το μέλλον- κι όσα μας περιμένουν εκεί μέσα.
Μιμίκα Κρανάκη «Ματαρόα» σε δυό φωνές- Σελίδες ξενιτειάς
Το οπλιταγωγό «Ματαρόα» ξεκίνησε από τον Πειραιά τη νύχτα εκείνη του Δεκέμβρη του '45 σκοντάφτοντας το βαρύ θαλασσινό βηματισμό του πάνω στο αναστατωμένο από το χειμώνα πέλαγος πλέοντας κατά τον Τάραντα της Σικελίας.
Με δαπάνη του Γαλλικού ινστιτούτου -βλέπε γαλλικού κράτους- και μέριμνα του σπουδαίου φιλέλληνα μορφωτικού ακολούθου της Γαλλίας στην Αθήνα Οκτάβιου Μερλιέ (1897-1976) ναυλώθηκε αυτό το πλοίο και αποφασίστηκε αυτή η Υποτροφιάδα ενώ το άκαμπτο στρατοδικείο κι ο εμφύλιος σπαραγμός εκείνη την ώρα αποφασίζαν: ΘΑΝΑΤΟΣ ! Το γηραλέο πλοίο όμως που αναχωρούσε σιωπηλά, ο πολιτισμός της Ευρώπης και το μέλλον της Ελλάδας διάλεγαν άλλα πράγματα. Επιβάτες του πλοίου περίπου εκατόν πενήντα εκλεκτοί νέοι που θ' ανθίσουν , θα βλαστήσουν και να δώσουν καρπούς «εις την ξένην». Μερικά από τα ονόματα των επιβατών του «Ματαρόα» (αν δεν μας θυμίζουν κάτι ευθύνεται ο φθηνός καιρός και τα ήθη του που άφησαν ρηχή τη ματιά μας ώστε να μη μπορεί να διεισδύει κάτω από τις. επιφάνειες- τις επικαλύψεις- και τα πλαστογραφημένα προσωπεία):
Αριστομένης Προβελέγγγιος, Κωνσταντίνος Βυζάντιος, Μέμος Μακρής, Δημήτρης Χωραφάς, Νικόλαος Σβορώνος, Ελλη Αλεξίου, Μάτση Χατζηλαζάρου (Εμπειρίκου) , Εμμανουήλ Κριαράς, Κώστας Παπαϊωάννου, Κορνήλιος Καστοριάδης, Μιμίκα Κρανάκη, Κώστα Αξελός. Πίσω τους ακολουθεί λίγον καιρό μετά, κουβαλώντας μαζί του ένα ανεπούλωτο τραύμα στο πρόσωπο (μα εκείνο τη ψυχής) , ο μελλοντικός επαναστάτης της μουσικής ορθοδοξίας, ο Ιάνης Ξενάκης. ΄Εφτασε στο Παρίσι μόνος του. Οι περισσότεροι δεν γύρισαν πίσω ποτέ. Αφησαν όμως το στίγμα τους στον πολιτισμό, στις επιστήμες, στα γράμματα τη σφραγίδα τους στην Ευρώπη. Ως Ελληνες. Κρατώντας πάντοτε σφιχτά στο χέρι τους ένα σαπισμένο λεμόνι που τους άφησε για θυμητάρι η φτωχιά μάνα -Ελλάδα.
Ένα λεμόνι που μου έστειλαν το Πάσχα απ' την Ελλάδα μου φάνηκε τόσο ωραίο και πολύτιμο που το ακούμπησα στο νιπτήρα μου να το βλέπω κάθε μέρα μέχρι που σάπισε επί τόπου.**
Το πλοίο αυτό φέρει μιαν απίστευτη ιστορία. Αντιγράφω από το επιλογικό σημείωμα του Γιώργου Καλπαδάκη στο βιβλίο της γλύπτριας (και επιβάτιδος του «Ματαρόα») Νέλλης Ανδρικοπούλου- Το Ταξίδι του Ματαρόα, 1945:
Πριν από πενήντα χρόνια, αθόρυβα και χωρίς τυμπανοκρουσίες , ένα ιστορικό μεταγωγικό πλοίο διαλύθηκε για παλιοσίδερα λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Γλασκώβη, ενώ η καμπάνα του δόθηκε προς χρήση σε ένα σχολείο της Νέας Ζηλανδίας. Η νεοζηλανδική εταιρεία Shaw Savill & Albion το είχε ναυλώσει το 1926 από τη σκωτσέζικη Aberbeen Line, ενώ έξι χρόνια αργότερα το αγόρασε , μετονομάζοντας το από «Διογένης» σε «Ματαρόα». Κατά τη διάρκεια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου το πλοίο μετέφερε χιλιάδες Αμερικανούς στρατιώτες στη Βόρειο Ιρλανδία για την προετοιμασία της απόβασης στη Νορμανδία, ενώ μετά τον πόλεμο μετέφερε στην Παλαιστίνη εκατοντάδες Εβραίους που επέζησαν του Ολοκαυτώματος. Αρχιλογιστής του «Ματαρόα» δεν ήταν άλλος από τον διασωθέντα πλωτάρχη του Τιτανικού, Χέρμπερτ Πίτμαν, τον οποίο μέχρι το τέλος της ζωής του τον στοίχειωνε η σκέψη ότι θα μπορούσε να είχε σώσει κι άλλους επιβάτες μετά τη βύθιση του μυθικού υπερωκεανίου.
Ο «Στόλος της Ελευθερίας» δέχεται ανοικτά στη θάλασσα ένοπλη επίθεση από τον Ισραηλινό στρατό στις 31 Μαΐου του 2010. Οι σύγχρονοι ταγοί του Ισραήλ βλέπουν στενόμυαλα. Μέσα στη νύχτα που τους τυλίγει είναι φυσικό να μην μπορούν να διακρίνουν καθαρά. Ας δεχθούμε πως παράνομα (ναι!) ο στόλος αυτός διέσχισε τις θάλασσες ώστε να φτάσει στην αποκλεισμένη (με ποιό δικαίωμα;) Παλαιστινιακή Γάζα. Οι Ισραηλινοί δεν αναγνωρίζουν υπόσταση σ' αυτό το κράτος και το κρατούν σε αποκλεισμό. Δεν ανέχονται πολύν καιρό τώρα κανέναν να τους υποδείξει πως θα χειριστούν («ιδιωτικά».) αυτήν την (τόσο παγκόσμια) υπόθεση.
Γυρίζοντας τον χρόνο όμως πενήντα χρόνια πίσω θα δούμε νύχτα το «Ματαρόα» πάλι να ξεφορτώνει στην ίδια (πάλι) ακτογραμμή τους εποίκους του νεοϊδρυθέντος κράτους του Ισραήλ που αποφασίστηκε κάτω από την πίεση της παγκόσμιας κατακραυγής για το Ολοκαύτωμα.
Μπορεί κανείς να μην βρίσκει εδώ αναλογίες. Κι όμως το αίτημα σε όλα τα ταξίδια του «Ματαρόα» ήταν η ελευθερία. Η απελπισμένη αναζήτησή της. Αυτή που αποκτιέται με αγώνα και με δαγκωμένα χείλια. Με πείσμα και επιμονή. Τι σημασία έχει αν το καράβι που αιματοκυλίστηκε τώρα λεγόταν Mavi- Μarmara; Στη δική μου ματιά οι Ισραηλινοί κατέσφαζαν το ίδιο το παρελθόν τους πάνω στο κατάστρωμα. Αυτοκτονούσαν. Τους πατεράδες, την μνήμη των παππούδων τους δολοφονούσαν. Που ακόμα με το αστέρι του Δαβίδ κεντημένο στο μπράτσο και τον ανεξίτηλο αριθμό του Αουσβιτς τραβούσαν μεσονυχτίς κατά την Παλαιστίνη στη γη των προγόνων ν' ακουμπήσουν τη βαριά τους ιστορία.
Να ξαναρχίσουν ζωή μετά από τόσο θάνατο.
Το σύγχρονο Ισραήλ δεν επιτρέπει με καθ' όλα φασιστικό και αλαζονικό τρόπο στους άλλους να διατηρούν το δικαίωμα (κι αυτό ακόμα) της ύπαρξης. Μη παρέχοντας τους μήτε γη και ύδωρ. Μην αφήνοντάς τους αναπνοή.
Το σύγχρονο ελληνικό κράτος -θέλοντας και μη- τούτες τις μέρες καταρτίζει και πάλι τις λίστες του μεγάλου φευγιού που θα γεμίσει και πάλι τ' αμπάρια του «Ματαρόα». Σιωπηλά, με βουβά μοιρολόγια, χωρίς όμως υστερίες -καθώς πνιγμένη στην ενοχή- η χώρα αποχαιρετά τον ανθό της. Η ίδια χώρα που ανακάλυψε τα «τάγματα ημιονηγών» για να πετάξει νεκρούς στις λάσπες της Αλβανίας ποιητές σαν το Γιώργο Σαραντάρη κι όλο τον ανήσυχο αφρό της γενιάς του '30 , του '40 και του '50..
Σήμερα πενθηφορούσα, συντετριμμένη κάτω από το βάρος των αμαρτιών σαράντα και πλέον χρόνων η Ελλάδα αποχαιρετά και πάλι τα παιδιά της .
Και δεν είναι σε θέση να τους βάλει στο χέρι για το φευγιό και την ανάμνηση μήτε ένα λεμόνι. Αυτά που πουλιούνται «στις λαϊκές» εξάλλου δεν είναι πια της Αμφισας ή της Κορίνθου. Είναι Αργεντινής προ πολλού.
Το ταξίδι λοιπόν του «Ματαρόα» δεν τέλειωσε ποτέ. Συνεχίζεται.
