Ο νέος πρόεδρος του Περού είναι εθνικιστής αριστερός, πρώην στρατιωτικός, που στο ενεργητικό του έχει ένα αποτυχημένο πραξικόπημα.
Ο Ογιάντα Ουμάλα συγκέντρωσε την Κυριακή το 52% των ψήφων και απέδειξε ότι οι λαοί στη Λατινική Αμερική πειραματίζονται ακόμη με το λεγόμενο “populismo”, το πολιτικό σύστημα που μπερδεύει το σοσιαλισμό με τον εθνικισμό, τον κομμουνισμό με το φασισμό, τη Δημοκρατία με τον αυταρχισμό.Για να καταλάβετε καλύτερα τι εκφράζει αυτό το σύστημα, άγνωστο στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, θα σας πω ότι γνήσιος εκφραστής του “populismo” ήταν ο στρατηγός Χουάν Περόν στην Αργεντινή, τη δεκαετία του ‘50. Για τουλάχιστον δυο δεκαετίες το “ποπουλίσμο” είχε εξαφανιστεί από τη Λατινική Αμερική και πολλοί πίστευαν ότι δεν θα μπορούσε να εμφανιστεί ξανά, με δεδομένη την οικονομική ανάπτυξη στην περιοχή και τις πολιτικο – κοινωνικές αλλαγές.
Ο θρίαμβος του Ούγο Τσάβες και η παραμονή του στην εξουσία, εδώ και μια δεκαετία, διέψευσε αυτές τις προβλέψεις. Πολλοί αναλυτές κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία τους Έβο Μοράλες στη Βολιβία, το ζεύγος Κίρσνερ στην Αργεντινή και τον Ραφαέλ Κορρέα στο Εκουαδόρ. Όλοι έχουν εκλεγεί με δημοκρατικό τρόπο, στην πορεία όμως περιόρισαν αρκετές δημοκρατικές ελευθερίες!
Όταν στις αρχές του χρόνου ο Ουμάλα ξεκίνησε την κούρσα της εκλογικής αναμέτρησης, οι δημοσκοπήσεις τον κατέτασσαν στην πέμπτη θέση! Μέσα σε λίγους μήνες, όμως, κατάφερε αλλάζοντας την ατζέντα και τη φρασεολογία του να κερδίσει τις εκλογές.
Μέχρι πρότινος υποστήριζε ότι έχει ως πρότυπο τον πρώην πρόεδρο του Περού Χουάν Βελάσκο Αλβαράδο, τον στρατηγό που το 1968 είχε ανατρέψει τη δημοκρατική κυβέρνηση και είχε αναλάβει την εξουσία. Έδιωξε τις αμερικανικές βάσεις από το Περού, ακύρωσε όλες τις συμφωνίες, που είχε υπογράψει το Κράτος με ξένες εταιρείες για να εκμεταλλεύονται το πετρέλαιο, τους φυσικούς πόρους, το νερό της χώρας…
Έκανε τη μεγαλύτερη αγροτική μεταρρύθμιση (μετά την Κούβα), παίρνοντας από τους γαιοκτήμονες εκατομμύρια στρέμματα γης και παραχωρώντας τα στους φτωχούς ιθαγενείς αγρότες. Έκανε έμβλημα της νέας κυβέρνησης τον Τουπάκ Αμάρου, τελευταίο Αυτοκράτορα των Ίνκας, έδωσε περισσότερα προνόμια στους περιθωριοποιημένους ιθαγενείς και αναγνώρισε τη γλώσσα Κέτσουα ως επίσημη γλώσσα του Κράτους, μαζί με την ισπανική, ενώ προχώρησε σε δεκάδες κρατικοποιήσεις. Ο Βελάσκο ήταν, επίσης, ένας εκφραστής του “ποπουλίσμο” στη Λατινική Αμερική.
Ο νέος πρόεδρος του Περού είχε προαναγγείλει ότι αν εκλεγεί θα αλλάξει το Σύνταγμα και θα προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις υπέρ των φτωχών ιθαγενών. Την ώρα που χιλιάδες οπαδοί του πανηγύριζαν στους δρόμους της πρωτεύουσας Λίμα και άλλων πόλεων, η αγορά ανησυχούσε για την επόμενη μέρα, ενώ το Χρηματιστήριο βούλιαζε.
Πολιτικοί αναλυτές φοβούνται ότι αν προχωρήσει στις μεταρρυθμίσεις που είχε υποσχεθεί στην αρχή της προεκλογικής περιόδου, με αλλαγή της οικονομικής πολιτικής, κρατικοποιήσεις και εχθρική πολιτική απέναντι στις ΗΠΑ και τις επενδύσεις, θα κάμψει την τροχιά ανάπτυξης, στην οποία βρίσκεται το Περού, και σχεδόν ολόκληρη η Λατινική Αμερική. Ο αντίκτυπος θα είναι αρνητικός και θα επηρεάσει όλη την ήπειρο.
Βέβαια, η οικονομική ανάπτυξη και οι αριθμοί που δείχνουν να ευημερούν τα τελευταία χρόνια στη Λατινική Αμερική, φαίνεται να μην γίνονται αντιληπτά από τα φτωχά και περιθωριοποιημένα στρώματα του λαού που απαρτίζονται κυρίως από ιθαγενείς.
Ας μη ξεχνάμε ότι τους ηγέτες του “ποπουλίσμο” τις δεκαετίες του ‘50 και ‘60 στήριζαν, κυρίως, αυτές οι κατηγορίες του πληθυσμού. Η κοινωνική και οικονομική κατάσταση για πολλά εκατομμύρια κατοίκους στο Περού δεν φαίνεται να έχει αλλάξει και πολύ από τότε. Παρά την οικονομική ανάπτυξη, οι παραγκουπόλεις διατηρούνται, ενώ πολλές περιοχές στην επαρχία παραμένουν χωρίς ηλεκτροδότηση και τρεχούμενο νερό! Παρατηρεί κανείς τις ίδιες καταστάσεις κοινωνικής ανισότητας που περιγράφει τη δεκαετία του 1970 ο γνωστός Ουρουγουανός διανοούμενος Εδουάρδο Γκαλεάνο στο περίφημο βιβλίο του “Οι ανοικτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής”.
Οι συνθήκες κοινωνικής ανισότητας και οικονομικής κρίσης είναι αυτές που ευνοούν τη δημιουργία αυτών των καθεστώτων που έχουν ως πολιτική τους το “ποπουλίσμο” της δεκαετίας του 50 ή στην περίπτωση του Περού σήμερα, το “νεο – ποπουλίσμο”.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Ο λαός βλέποντας ότι οι παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα, δίνει το πράσινο φως για την ανάδειξη καθεστώτων συνήθως ανελεύθερων, για να τιμωρήσουν με αυτόν τον τρόπο και τους πολιτικούς που τους πρόδωσαν. Στην Αργεντινή, για παράδειγμα, η κρίση του 2001 οδήγησε στην ανατροπή του Φερνάντο Ντε Λα Ρούα και στην εξουσία τον “ποπουλίστα” Νέστωρ Κίρσνερ, ο οποίος έδιωξε το ΔΝΤ και στο τέλος κατάφερε να βγάλει την χώρα από την κρίση.
Υπενθυμίζω ότι στο Περού, την Κυριακή, ο λαός είχε να διαλέξει ανάμεσα στον «αριστερό» Ογιάντα Ουμάλα, και την Κέικο Φουχιμόρι, κόρη του συντηρητικού πρώην προέδρου, Αλμπέρτο Φουχιμόρι, ο οποίος βρίσκεται στη φυλακή για καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δολοφονίες στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας και διαφθορά.
