Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ της χώρας. Η συγκυρία είναι εξ αντικειμένου δύσκολη, ενώ οι επιλογές των υποψηφίων επηρεάζονται τόσο από τις οικονομικές δυσχέρειες των ελληνικών οικογενειών που επωμίζονται το βάρος των σπουδών των παιδιών τους , όσο και από την αγωνία και την αβεβαιότητα για το μέλλον και τις επαγγελματικές προοπτικές της νέας γενιάς.
Σε αυτό το γενικό και δεδομένο πλαίσιο έρχεται να προστεθεί, με αβάσταχτη επικοινωνιακή ελαφρότητα, ένας επικίνδυνος παραλογισμός. Την ώρα που οι υποψήφιοι επιλέγουν τις σπουδές του μέλλοντός τους, πληθαίνουν τα δημοσιεύματα- που, όπως πάντα, στηρίζονται σε καλά πληροφορημένες πηγές!- για τις «επικείμενες» βαθιές τομές στην Ανώτατη Εκπαίδευση, που «θα ψηφιστούν από τη Βουλή τάχιστα και εν μέσω θέρους» και θα επιφέρουν μεγάλες αλλαγές στις σπουδές, αλλά και στη δομή και λειτουργία των Πανεπιστημίων.
Έτσι, διαβάζουμε στα «επίκαιρα», εκτενή και επαναλαμβανόμενα, τις τελευταίες εβδομάδες, δημοσιεύματα περί καταργήσεων ή/και συγχωνεύσεων Τμημάτων, Σχολών και Πανεπιστημίων, για τον «Καλλικράτη» των Πανεπιστημίων που μεταβάλλεται σε «Αρμαγεδδόνα», για Τμήματα-φαντάσματα σε ελεύθερη πτώση των βάσεων, για δραστικές περικοπές της κρατικής χρηματοδότησης σε Πανεπιστήμια που επιβιώνουν ή άλλα κλείνουν, ανάλογα με τις πληροφορίες του συντάκτη του δημοσιεύματος και τις προτάσεις διεθνών ή εγχώριων «σοφών» και, τέλος, για τη μεγάλη μεταρρύθμιση που επίκειται συνεχώς από τον προηγούμενο Οκτώβριο, αλλά ουδείς γνωρίζει μέχρι σήμερα το ακριβές περιεχόμενό της. Μόνο την εβδομάδα συμπλήρωσης των μηχανογραφικών, εμφανίστηκαν επτά τέτοια δημοσιεύματα.
Ας σοβαρευτούμε! Ζητείται κοινή λογική. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να ενσπείρει, ελαφρά τη καρδία, φόβο και ανασφάλεια στους υποψηφίους και στις οικογένειές τους, να αδιαφορεί για τον κόπο, τη δουλειά και τις προσπάθειές τους, την ώρα που το διακύβευμα είναι η κατάλληλη επιλογή του Πανεπιστημίου, του πεδίου και του αντικειμένου των σπουδών. Είναι παράλογο και επικίνδυνο να γίνονται αυτή την περίοδο επικοινωνιακά παιχνίδια και ενορχηστρωμένες «προειδοποιητικές» διαρροές.
Σας μεταφέρω μερικές μόνο από τις πολλές ερωτήσεις που δέχομαι καθημερινά αυτό τον καιρό από γονείς και υποψηφίους:
- Διαβάσαμε ότι το Χ κεντρικό Πανεπιστήμιο θα καταργηθεί και θα ενσωματωθεί ως Σχολή σε άλλο. Τι θα γίνει με το Τμήμα που επιλέγω;
- Ενδιαφέρομαι για το Ψ Τμήμα περιφερειακού Πανεπιστημίου. Αν καταργηθούν τα Τμήματα, ποιο θα είναι το Πτυχίο που θα πάρω, αφού δεν γνωρίζω τη Σχολή που ανήκει; Ποιες θα είναι οι επαγγελματικές προοπτικές μου;
- Διαβάσαμε ότι θα συγχωνευθεί το Ζ Πανεπιστήμιο με το Ω. Αν δηλώσω το ένα θα βρεθώ στο άλλο;
- Αν κλείσει το Τμήμα που επιλέγω, τι θα κάνω; Μήπως να επιλέξω από τώρα ένα ξένο Πανεπιστήμιο όπου θα σπουδάσω αυτό που θέλω;
Ερωτήσεις απλές και αναμενόμενες από ανθρώπους που αγωνιούν για το μέλλον τους και για την ποιότητα των σπουδών των παιδιών τους…
Ας μην σπεύσουν κάποιοι να με κατηγορήσουν για παρελκυστική τακτική σε σχέση με τις αλλαγές στα Πανεπιστήμια. Μπερδεύονται άδικα! Έχω ξαναγράψει και υποστηρίξει σε αυτή τη στήλη ότι η μεταρρύθμιση στην Ανώτατη Εκπαίδευση είναι αναγκαία και πρέπει να προετοιμαστεί με σοβαρότητα, τόλμη, σχέδιο και μελέτη. Υπήρξε μήνες τώρα και υπάρχει, ακόμα, τους μήνες που έρχονται ο χρόνος για να γίνει γνωστό, με ασφάλεια και εγκυρότητα, το σχέδιο μεταρρύθμισης και να αξιολογηθούν οι διατάξεις του. Όχι όμως έτσι, όχι σε βάρος της νέας γενιάς, όχι σε βάρος του κοινού καλού, όχι με καλοκαιρινές εκπλήξεις και εκπτώσεις.
Διερωτώμαι σε ποια ευρωπαϊκή χώρα επιχειρήθηκαν τόσο σοβαρές αλλαγές στην Ανώτατη Εκπαίδευση, χωρίς να γνωρίζουν τα Πανεπιστήμια και η κοινωνία το ακριβές σχέδιο, τις διατάξεις που εμπεριέχει, το μοντέλο που υιοθετείται, τις προπαρασκευαστικές μελέτες που έγιναν (και από ποιους), το πλαίσιο μετάβασης, το χρονοδιάγραμμα προσαρμογής, τις προοπτικές που υπάρχουν; Σε καμία! Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα καλούνται οι υποψήφιοι να επιλέξουν το Πανεπιστήμιο που θα σπουδάσουν, χωρίς να ξέρουν τι θα συμβεί σε ένα μήνα ή σε ένα χρόνο; Σας διαβεβαιώ, και πάλι, σε καμία!
Σε όσους δικαίως ανησυχούν, λέω απλά ότι η ποιότητα των σπουδών και τα ισχυρά πτυχία επαφίενται πρωτίστως και διαχρονικά στην ευθύνη και στην αξιοπιστία των ελληνικών δημόσιων Πανεπιστημίων και όσων τα υπηρετούν με αποφασιστικότητα και εντιμότητα, παράγοντας και παρέχοντας νέα γνώση. Καμία δύσκολη συγκυρία δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό, όπως δεν το άλλαξε σε κρίσιμους καιρούς στο παρελθόν. Αντίθετα, το ενίσχυσε.
Σε όσους πιστεύουν ότι με ενορχηστρωμένες διαρροές διαμορφώνεται στην κοινωνία κλίμα τετελεσμένων γεγονότων, καθώς και στους όποιους ζηλωτές μεσσιανικού τύπου προταγμάτων, θυμίζω, με κάθε μετριοπάθεια, ότι το δημόσιο Πανεπιστήμιο συνιστά μία από τις πλέον ιστορικές αυτοθεσπιζόμενες συλλογικότητες. Η αυτοτέλειά του πηγάζει από την κοινωνία την οποία καλείται να υπηρετήσει και να εκπαιδεύσει και αναφέρεται στην έννοια της λαϊκής κυριαρχίας που την αναγνώρισε.
Ίσως η υπενθύμιση να είναι χρήσιμη στους καιρούς που ζούμε….
ΥΓ.: Μία υστερόγραφη παρατήρηση: Επειδή στην Ελλάδα το τυχαίο είναι σπάνια και αθώο, την περίοδο που γίνονται όλα αυτά, συνεχίζουν αφειδώς να επισημοποιούνται και να εγκρίνονται οι συνεργασίες βρετανικών και γαλλικών Πανεπιστημίων με ημεδαπά ιδιωτικά «κολλέγια» και να διαφημίζονται τα «αναγνωρισμένα» πτυχία τους. Κατά τα άλλα, πολλά διακρατικά μεταπτυχιακά με ελληνικά Πανεπιστήμια περιμένουν τη ψήφιση του νέου νόμου για να εγκριθούν και να λειτουργήσουν…
*Ο Θοδωρής Παπαθεοδώρου είναι Πρύτανης του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
