Πολλές φορές προσπαθούμε να βασίζουμε τις αποφάσεις μας σε λογικά επιχειρήματα, σε αριθμούς και σε αντικειμενικά δεδομένα. Ωστόσο η διαδικασία λήψης αποφάσεων, δεν είναι πάντοτε τόσο λογική όσο νομίζουμε ή όσο θα θέλαμε να είναι.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγμένος για να επεξεργάζεται ταυτόχρονα δύο ειδών πληροφορίες: Τις συναισθηματικές και τις εμπειρικές δηλαδή αυτές που προκύπτουν από την εμπειρία ή τον πειραματισμό (π.χ. ως αποτέλεσμα πειραμάτων, μετρήσεων).
Παρά το γεγονός αυτό, στους περισσότερους ανθρώπους οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι πολύ πιο δυνατές από τις λογικές και συνήθως υπερισχύουν.Οι άνθρωποι δυσκολεύονται στο να αξιολογούν αριθμούς ακόμη και όταν αυτοί παρουσιάζονται με απλό τρόπο μπροστά τους και δίνουν ξεκάθαρη εικόνα. Αντίθετα οι συναισθηματικές αντιδράσεις που προκαλούνται από προβλήματα όπως το έγκλημα και η τρομοκρατία είναι τόσο έντονες που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνυπολογίζουν τα εμπειρικά δεδομένα όταν λαμβάνουν αποφάσεις.
Τα σημαντικά αυτά συμπεράσματα, προέκυψαν από έρευνες επιστημόνων στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις Ηνωμένε Πολιτείες. Η βασική ιδέα ήταν να ζητήσουν από εθελοντές να αξιολογήσουν δύο σενάρια κινδύνου που είναι συχνά ενδεχόμενα σε πολλά κρατικά πάρκα της εν λόγω χώρας.
Το πρώτο σενάριο αφορούσε κατάσταση βανδαλισμού και κλοπή πορτοφολιού. Το δεύτερο ήταν σχετικό με ζημιές σε ιδιοκτησίες που προκαλούνταν από ελάφια συμπεριλαμβανομένων και των συγκρούσεων με αυτοκίνητα. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν ποιο από τα δύο προβλήματα χρειαζόταν περισσότερη προσοχή από τους διαχειριστές κινδύνου.
Η επιλογή από τους ερευνητές των καταστάσεων του εγκλήματος και των προβλημάτων λόγω του υπερπληθυσμού των ελαφιών έγινε διότι και οι δύο κίνδυνοι μπορούσαν να μετρηθούν στην ίδια κλίμακα. Έτσι η σύγκριση καθίστατο ευκολότερη.Όμως επειδή το έγκλημα προκαλεί τέτοιες αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις στους περισσότερους ανθρώπους, λάμβανε περισσότερη προσοχή ακόμη και όταν τα αριθμητικά δεδομένα έδειχναν ότι οι κίνδυνοι από τα ελάφια ήσαν πολύ χειρότεροι. Οι ερευνητές χρειάστηκε να καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες επεξήγησης, παρά την καθαρή εικόνα που έδιναν τα στοιχεία, μέχρις ότου οι εθελοντές να συνειδητοποιήσουν ότι ο κίνδυνος από τα ελάφια ήταν μεγαλύτερος από το έγκλημα.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που διαπίστωσαν οι ερευνητές, είναι ότι αυτού του είδους οι καταστάσεις όπου το συναίσθημα υπερισχύει της λογικής και των πραγματικών δεδομένων, παρατηρούνται σε πολλά άλλα ζητήματα όπως η τρομοκρατία, ο πόλεμος, οι μολυσματικές ασθένειες και άλλα.
Το ερώτημα που τίθεται είναι τι μπορεί να γίνει για να καταφέρουμε καλύτερα να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε περισσότερο με το μυαλό παρά να ενεργούμε με το τι λέεί η καρδιά ή το συναίσθημα μας;
Χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εργαλεία και βοηθήματα για να κάνουν τους ανθρώπους να ακούνε καλύτερα την εμπειρική μεριά του εγκεφάλου τους. Ωστόσο στα πειράματα τους, οι Αμερικανοί επιστήμονες, διαπίστωσαν ότι οι επιδράσεις των εργαλείων αυτών είναι βραχυπρόθεσμες.
Κατάφεραν να κάνουν τους εθελοντές να συνειδητοποιήσουν ότι άφηναν τα αισθήματα να τους καθοδηγούν. Τους βοήθησαν στο να χρησιμοποιούν τεχνικές και εργαλεία για καλύτερη ισορροπία μεταξύ συναισθημάτων και αριθμών. Όμως μετά το τελος των πειραμάτων και μόλις έφευγαν από τις συνεδρίες με τους ερευνητές, οι άνθρωποι είχαν την τάση να επανέρχονται σε αποφάσεις που καθοδηγούνταν από τα συναισθήματα.
Βλέπουμε λοιπόν ότι οι έντονες συναισθηματικές καταστάσεις υποσκάπτουν τις δυνατότητες του ατόμου να κάνει λογικές αναλύσεις και να λαμβάνει ορθολογιστικές αποφάσεις ακόμη και όταν συνειδητοποιεί ότι πρέπει να είναι προσεκτικός στις αποφάσεις του.
Οι συναισθηματικές αντιδράσεις, τελικά κυβερνούν μεγάλο μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Έχουν τεράστια επίδραση σε προσωπικό επίπεδο αλλά και στην πολιτική και στις διεθνείς σχέσεις.
Δεν είναι σπάνιο, αξιωματούχοι κυβερνήσεων σε καταστάσεις κρίσεων, να λαμβάνουν αποφάσεις επηρεασμένοι από τα συναισθήματα τους, χωρίς να δίνουν την αναγκαία προσοχή στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των αποφάσεων τους.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι φτιαγμένος για να επεξεργάζεται ταυτόχρονα δύο ειδών πληροφορίες: Τις συναισθηματικές και τις εμπειρικές δηλαδή αυτές που προκύπτουν από την εμπειρία ή τον πειραματισμό (π.χ. ως αποτέλεσμα πειραμάτων, μετρήσεων).
Παρά το γεγονός αυτό, στους περισσότερους ανθρώπους οι συναισθηματικές αντιδράσεις είναι πολύ πιο δυνατές από τις λογικές και συνήθως υπερισχύουν.Οι άνθρωποι δυσκολεύονται στο να αξιολογούν αριθμούς ακόμη και όταν αυτοί παρουσιάζονται με απλό τρόπο μπροστά τους και δίνουν ξεκάθαρη εικόνα. Αντίθετα οι συναισθηματικές αντιδράσεις που προκαλούνται από προβλήματα όπως το έγκλημα και η τρομοκρατία είναι τόσο έντονες που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνυπολογίζουν τα εμπειρικά δεδομένα όταν λαμβάνουν αποφάσεις.
Τα σημαντικά αυτά συμπεράσματα, προέκυψαν από έρευνες επιστημόνων στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στις Ηνωμένε Πολιτείες. Η βασική ιδέα ήταν να ζητήσουν από εθελοντές να αξιολογήσουν δύο σενάρια κινδύνου που είναι συχνά ενδεχόμενα σε πολλά κρατικά πάρκα της εν λόγω χώρας.Το πρώτο σενάριο αφορούσε κατάσταση βανδαλισμού και κλοπή πορτοφολιού. Το δεύτερο ήταν σχετικό με ζημιές σε ιδιοκτησίες που προκαλούνταν από ελάφια συμπεριλαμβανομένων και των συγκρούσεων με αυτοκίνητα. Ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν ποιο από τα δύο προβλήματα χρειαζόταν περισσότερη προσοχή από τους διαχειριστές κινδύνου.
Η επιλογή από τους ερευνητές των καταστάσεων του εγκλήματος και των προβλημάτων λόγω του υπερπληθυσμού των ελαφιών έγινε διότι και οι δύο κίνδυνοι μπορούσαν να μετρηθούν στην ίδια κλίμακα. Έτσι η σύγκριση καθίστατο ευκολότερη.Όμως επειδή το έγκλημα προκαλεί τέτοιες αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις στους περισσότερους ανθρώπους, λάμβανε περισσότερη προσοχή ακόμη και όταν τα αριθμητικά δεδομένα έδειχναν ότι οι κίνδυνοι από τα ελάφια ήσαν πολύ χειρότεροι. Οι ερευνητές χρειάστηκε να καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες επεξήγησης, παρά την καθαρή εικόνα που έδιναν τα στοιχεία, μέχρις ότου οι εθελοντές να συνειδητοποιήσουν ότι ο κίνδυνος από τα ελάφια ήταν μεγαλύτερος από το έγκλημα.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα που διαπίστωσαν οι ερευνητές, είναι ότι αυτού του είδους οι καταστάσεις όπου το συναίσθημα υπερισχύει της λογικής και των πραγματικών δεδομένων, παρατηρούνται σε πολλά άλλα ζητήματα όπως η τρομοκρατία, ο πόλεμος, οι μολυσματικές ασθένειες και άλλα.Το ερώτημα που τίθεται είναι τι μπορεί να γίνει για να καταφέρουμε καλύτερα να σκεφτόμαστε και να ενεργούμε περισσότερο με το μυαλό παρά να ενεργούμε με το τι λέεί η καρδιά ή το συναίσθημα μας;
Χρησιμοποιήθηκαν διάφορα εργαλεία και βοηθήματα για να κάνουν τους ανθρώπους να ακούνε καλύτερα την εμπειρική μεριά του εγκεφάλου τους. Ωστόσο στα πειράματα τους, οι Αμερικανοί επιστήμονες, διαπίστωσαν ότι οι επιδράσεις των εργαλείων αυτών είναι βραχυπρόθεσμες.
Κατάφεραν να κάνουν τους εθελοντές να συνειδητοποιήσουν ότι άφηναν τα αισθήματα να τους καθοδηγούν. Τους βοήθησαν στο να χρησιμοποιούν τεχνικές και εργαλεία για καλύτερη ισορροπία μεταξύ συναισθημάτων και αριθμών. Όμως μετά το τελος των πειραμάτων και μόλις έφευγαν από τις συνεδρίες με τους ερευνητές, οι άνθρωποι είχαν την τάση να επανέρχονται σε αποφάσεις που καθοδηγούνταν από τα συναισθήματα.
Βλέπουμε λοιπόν ότι οι έντονες συναισθηματικές καταστάσεις υποσκάπτουν τις δυνατότητες του ατόμου να κάνει λογικές αναλύσεις και να λαμβάνει ορθολογιστικές αποφάσεις ακόμη και όταν συνειδητοποιεί ότι πρέπει να είναι προσεκτικός στις αποφάσεις του.
Οι συναισθηματικές αντιδράσεις, τελικά κυβερνούν μεγάλο μέρος της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Έχουν τεράστια επίδραση σε προσωπικό επίπεδο αλλά και στην πολιτική και στις διεθνείς σχέσεις.
Δεν είναι σπάνιο, αξιωματούχοι κυβερνήσεων σε καταστάσεις κρίσεων, να λαμβάνουν αποφάσεις επηρεασμένοι από τα συναισθήματα τους, χωρίς να δίνουν την αναγκαία προσοχή στις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των αποφάσεων τους.
