Σεπτέμβριος 2008
Ο τραπεζικός κολοσσός, Lehman Brothers, πτωχεύει και έχει ως αποτέλεσμα μια ακόμη κρίση του οικονομικού συστήματος. Τρία χρόνια μετά η Ελλάδα με υπουργό οικονομίας τονΕ. Βενιζέλο, αξιολογείται από τον διεθνή οίκο Moody’s, ως χώρα σε καθεστώς επιλεκτικής χρεωκοπίας. Το ίδιο έτος ο ακροδεξιός Νορβηγός εξτρεμιστής, Άντερς Μπρέιβικ, εκτελεί εν ψυχρώ 76 άτομα.
Ανατρέχοντας στην ιστορία πολύ συχνά παρατηρείται το φαινόμενο της επανάληψης. Προφανώς η επανάληψη δεν είναι ποτέ η ίδια. Η εποχές προχωρούν και αναδιαμορφώνονται από τις εκάστοτε οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις. Εντούτοις αυτό δεν σημαίνει ότι η συγκριτική μελέτη του παρελθόντος, δεν μπορεί να συνδράμει σε μια εποικοδομητική ανάλυση του σήμερα.
Οι ΗΠΑ, μετά το κραχ του 1929, προσπάθησαν να ανασυνταχθούν. Με εμπνευστή τον πρόεδρο Ρούσβελτ, ο οποίος έθεσε σε εφαρμογή ένα νέο πρόγραμμα, το New Deal, κατάφερε να οδηγήσει την αμερικανική οικονομία σε ανάκαμψη. Όμως η έλευση των ναζί στην εξουσία πυροδότησε την έκρηξη μιας βραδυφλεγούς βόμβας, και το μακελειό του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.
Το 2011 η αμερικανική οικονομία μετά από το ισχυρό σοκ που υπέστη, έδειχνε ότι σταδιακά ορθοποδούσε. Το φάντασμα της στάσης πληρωμών ορθώνει για άλλη μια φορά δυναμικά το ανάστημα του, αν και τελικά αποφεύχθη με την προ ωρών επικύρωση του νόμου για περιορισμό των δημοσιονομικών δαπανών, και αύξησης του ορίου του ομοσπονδιακού χρέους.
Στον αντίποδα η Ελλάδα του μεσοπόλεμου θα γνώριζε την επιβολή της δικτατορίας της 4ηςΑυγούστου, και μετέπειτα μια τεράστια εθνική καταστροφή.
Το 2011 έλαβε θεωρητικά πίστωση χρόνου για αντιμετωπίσει το ακανθώδες ζήτημα του δημόσιου χρέους, με εγγυητές την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις ΗΠΑ και το ΔΝΤ.
Το μεταπολεμικό σχέδιο Μάρσαλ του 1948, θα αναβιώσει με το νέο ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ, που καλείται να επιλύσει τα προβλήματα που πρόεκυψαν στην περιφέρεια της ευρωζώνης.
Αναπόφευκτα από την σύντομη ανάλυση που προηγήθηκε προκύπτουν εύλογες απορίες.
Η περίοδος του μεσοπόλεμου προκάλεσε στις Δυτικές χώρες: υποχώρηση της δημοκρατίας, εσωστρέφεια, άνοδο του εθνικισμού, κοινωνικές αναταραχές, οικονομική και πολιτική κρίση.
Σήμερα διαφαίνεται ότι η εσωστρέφεια αυτή δεν υφίσταται, ενώ γίνονται προσπάθειες για την διάσωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Είναι όντως έτσι;
Μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι ηγετικές χώρες της Ευρώπης -όπως Γερμανία- θέτουν το ευρωπαϊκό συμφέρον υπεράνω του εθνικού;
Μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι ο κίνδυνος της ελληνικής χρεωκοπίας απομακρύνθηκε οριστικά;
Μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι το υπάρχον πολίτικο σύστημα θα καταφέρει να βρει διέξοδο στον λαβύρινθο, που το ίδιο δημιούργησε;
Μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι τα μικρομεσαία στρώματα (όχι μόνο στην Ελλάδα) δεν είναι ένα ηφαίστειο που κοχλάζει;
Μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι (ειδικά μετά τα τελευταία γεγονότα) οι νεοναζιστικές και ακροδεξιές φωνές έχουν σιγήσει οριστικά;
Μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι η δυτική οικονομία είναι θεμελιωμένη σε γερές βάσεις, και θα βγει αλώβητη από αυτή την δοκιμασία;
Τέλος μπορεί κανείς εύκολα, πλέον, να αποδεχτεί ότι η οικονομική κρίση του 2008 αποτελεί μακρινό παρελθόν;
Οι παρενέργειες του 1929, άρχισαν να γίνονται αισθητές σε βάθος μιας δεκαετίας. Οι ετεροχρονισμένες ενέργειες των ηγετών της εποχής, οδήγησαν σε ένα ολέθριο αποτέλεσμα.
Η ίδια κωλυσιεργία παρατηρείται και σήμερα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι στο παρόν άρθρο υπονοείται ότι θα ξεσπάσει ο Γ΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Είναι βέβαιο ότι η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται ποτέ με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Οι διδαχές της όμως πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
*Ο Παναγιώτης Δελής είναι φοιτητής στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστήμιου Αθηνών
