Στην Αγία Πετρούπολη το 1866 διαπράττεται ένα διπλό φονικό με θύματα
μια γριά τοκογλύφο και την ανυπεράσπιστη αδελφή της. Δράστης ένας πρώην
φοιτητής, που διακατέχεται από την ιδεοληψία ότι είναι «υπεράνθρωπος»
και ότι δικαιούται να εγκληματήσει για το καλό της ανθρωπότητας….
Η
δράση φέρνει την αντίδραση κα το έγκλημα την τιμωρία. Με το «Έγκλημα και
τιμωρία» ο Ντοστογιέφσκι θέτει ενώπιόν μας το
υπαρξιακό πρόβλημα. Σε πρόσφατη έρευνα για τις αναγνωστικές προτιμήσεις
των Ελλήνων το μυθιστόρημα αυτό έρχεται τρίτο σε σειρά, με πρώτο τα ποιήματα του Καβάφη και δεύτερο τη «Δίκη» του Κάφκα . Τίποτε δεν είναι τυχαίο…
Ξεκινώντας
από ένα έγκλημα για το οποίο υπεύθυνη είναι η ίδια η κοινωνία, ο
Ντοστογιέφσκι, στο πρόσωπο του θύτη, που είναι συγχρόνως και θύμα,
προβάλλει την υπαρξιακή του αγωνία σε έναν κόσμο ζοφερό. Ο φοιτητής που
έγινε δολοφόνος διαμαρτύρεται για την κοινωνική αδικία και
καταγγέλλοντάς την προβληματίζεται αν σε τελευταία ανάλυση είναι ο ίδιος
εγκληματίας, τη στιγμή που όσοι κάνουν τους πολέμους ευθύνονται για
εκατομμύρια θανάτους σε όλο τον κόσμο. Η ψυχολογική ανάλυση του ήρωα από
τον μεγάλο Ρώσο συγγραφέα δίνει στο έργο βάθος και διαχρονικότητα.
Δίκαια θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά μυθιστορήματα της παγκόσμιας
λογοτεχνίας και διδάσκεται σε πολλές Σχολές Ψυχολογίας Πανεπιστημίων του
σύγχρονου κόσμου. Ενός κόσμου, όπου η ατμόσφαιρα είναι εξίσου ζοφερή
και ο πόλεμος είναι οικονομικός με θύματα ίδια με εκείνα του
στρατιωτικού πολέμου. Σε ένα τέτοιο πόλεμο η ελληνική κοινωνία
δεν μπορεί να ανεχθεί να επιβαρύνονται διαρκώς οι ασθενέστεροι, ενώ όσοι
ισχυροί διέπραξαν οικονομικά εγκλήματα να παραμένουν ατιμώρητοι και
αλώβητοι από την οικονομική κρίση. Απαιτεί από τη νέα κυβέρνηση
–διευρυμένη λόγω…συνευθύνης – μια πράξη εκτόνωσης και λύτρωσης, για να
θυμηθώ τα λόγια του υπουργού Εθνικής Οικονομίας. Οι έλληνες πολίτες
αναμένουν και ελπίζουν και κανένας δεν επιθυμεί να βρεθεί στη θέση του
νεαρού πρωταγωνιστή του Ντοστογιέφσκι !
*Η Καθηγήτρια Στέλλα Πριόβολου είναι πρόεδρος στο Τμήμα Ιταλικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
