Σαν να μην έφτανε η αγωνία των πολιτών για
την καθημερινή επιβίωση και η αβεβαιότητα για τις πολιτικοοικονομικές
εξελίξεις, εντός κι εκτός χώρας, ανέκυψαν και ζητήματα ιδεολογικού
προσδιορισμού. Πως ορίζονται στο νέο περιβάλλον οι «διαχωριστικές»
πολιτικές γραμμές; Εθνοκεντρικοί και διεθνιστές; Υπεύθυνοι και
λαϊκιστές; Φιλελεύθεροι και κρατιστές; Δεξιοί και αριστεροί; Που αρχίζει
και που τελειώνει το όριο της ιδεολογικής ταυτοποίησης; Αυτό που
παραβλέπουμε με ευκολία στην προσπάθεια να επανατοποθετήσουμε το
διακύβευμα με βάση τις τωρινές συνθήκες (παγκοσμιοποίηση, μνημόνιο)
είναι ότι ο προσδιορισμός του ιδεολογικού υποβάθρου εξαρτάται πρωτίστως
από δυο βασικούς άξονες επιλογών. Τι ρόλο επιφυλάσσουμε
για το κράτος και ποια δομή επιθυμούμε για την οικονομία.
Η παγκοσμιοποίηση ορίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούμε. Άλλοι αποδέχονται άκριτα τηνανεξέλεγκητη χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία που έφερε, με μεθόδους που ελάχιστα προωθούν τον υγιή ανταγωνισμό, τη δημιουργική επένδυση, την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας. Άλλοι πάλι αναζητούν απαντήσεις σε απολύτως κλειστοφοβικά κρατικά μοντέλα και περιχαρακωμένες εσωστρεφείς οικονομίες.
Το ζητούμενο οφείλει να είναι η αναζήτηση των διεθνών δομών εξορθολογισμού των πρακτικών του σορταρίσματος και των «γυμνών» ασφαλίστρων κινδύνου που θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξη ολόκληρων χωρών, με ταυτόχρονη ενίσχυση πολιτικών που τροφοδοτούν μια ανάπτυξη που αντικατοπτρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αξιοποιεί τις δυνατότητες κάθε κοινωνίας.
Θέλουμε ένα κράτος με ισχυρό παρεμβατικό ρόλο που μετατρέπει την οικονομία σε κρατικοδίαιτη και την πρόνοια όχι σε δικαίωμα αλλά σε ανεξέλεγκτη ή ρουσφετολογική απαίτηση; Ή μήπως προτιμούμε ένα κράτος που στο όνομα της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας επιτρέπει απλά τη μετατροπή των δημοσίων μονοπωλίων σε ιδιωτικά; Το ευκταίο δεν θα έπρεπε να είναι η αποφυγή νόθευσης του υγιούς ανταγωνισμού, και η προάσπιση της πρόσβασης σε βασικές παροχές όπως η παιδεία και η υγεία;
Το ιδεολογικό στίγμα του καθενός μας ορίζεται με βάση τη στάση σου στα καίρια παραπάνω ζητήματα. Η υπευθυνότητα ή ο λαϊκισμός προκύπτουν από τη συνέπεια με την οποία το υπηρετεί κι από τη ρεαλιστικότητα των επιχειρημάτων του. Η εθνική ή διεθνιστική χροιά του αποδεικνύεται από τις προτεραιότητες των επιλογών και το πως αντιλαμβάνεται την ισορροπία ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και την περιθωριοποίηση. Αυτά τα στοιχεία όμως δεν αποτελούν αυθύπαρκτη πλατφόρμα ιδεολογικής σκέψης. Διυλίζονται μέσα από το πλαίσιο κρατικής διαχείρισης και το πλάνο παραγωγικής ανάπτυξης που πρεσβεύουμε.
Γι’ αυτό και οι όποιες επικλήσεις παλλαϊκών μετώπων με τη σύμπλευση ετερόκλητων βασικών θεωρήσεων δεν μπορούν να έχουν ευτυχή κατάληξη. Θεωρούν ότι εάν στηριχτούν σε μια κοινή αφετηρία, όπως η απόρριψη του μνημονίου ή η αναφορά σε μερικές ευρέως αποδεκτές γενικόλογες προτάσεις, θα παραβλέψουν ότι η ουσία της πολιτικής παρέμβασης κρίνεται από το όραμα που πρεσβεύει για τις κρατικές δομές και το οικονομικό μοντέλο. Κι όταν ανοίγει αυτή η συζήτηση οι εγγενείς αντιφάσεις γίνονται ευδιάκριτες.
Η παγκοσμιοποίηση ορίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούμε. Άλλοι αποδέχονται άκριτα τηνανεξέλεγκητη χρηματοπιστωτική κερδοσκοπία που έφερε, με μεθόδους που ελάχιστα προωθούν τον υγιή ανταγωνισμό, τη δημιουργική επένδυση, την ανάπτυξη της πραγματικής οικονομίας. Άλλοι πάλι αναζητούν απαντήσεις σε απολύτως κλειστοφοβικά κρατικά μοντέλα και περιχαρακωμένες εσωστρεφείς οικονομίες.
Το ζητούμενο οφείλει να είναι η αναζήτηση των διεθνών δομών εξορθολογισμού των πρακτικών του σορταρίσματος και των «γυμνών» ασφαλίστρων κινδύνου που θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξη ολόκληρων χωρών, με ταυτόχρονη ενίσχυση πολιτικών που τροφοδοτούν μια ανάπτυξη που αντικατοπτρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και αξιοποιεί τις δυνατότητες κάθε κοινωνίας.
Θέλουμε ένα κράτος με ισχυρό παρεμβατικό ρόλο που μετατρέπει την οικονομία σε κρατικοδίαιτη και την πρόνοια όχι σε δικαίωμα αλλά σε ανεξέλεγκτη ή ρουσφετολογική απαίτηση; Ή μήπως προτιμούμε ένα κράτος που στο όνομα της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας επιτρέπει απλά τη μετατροπή των δημοσίων μονοπωλίων σε ιδιωτικά; Το ευκταίο δεν θα έπρεπε να είναι η αποφυγή νόθευσης του υγιούς ανταγωνισμού, και η προάσπιση της πρόσβασης σε βασικές παροχές όπως η παιδεία και η υγεία;
Το ιδεολογικό στίγμα του καθενός μας ορίζεται με βάση τη στάση σου στα καίρια παραπάνω ζητήματα. Η υπευθυνότητα ή ο λαϊκισμός προκύπτουν από τη συνέπεια με την οποία το υπηρετεί κι από τη ρεαλιστικότητα των επιχειρημάτων του. Η εθνική ή διεθνιστική χροιά του αποδεικνύεται από τις προτεραιότητες των επιλογών και το πως αντιλαμβάνεται την ισορροπία ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και την περιθωριοποίηση. Αυτά τα στοιχεία όμως δεν αποτελούν αυθύπαρκτη πλατφόρμα ιδεολογικής σκέψης. Διυλίζονται μέσα από το πλαίσιο κρατικής διαχείρισης και το πλάνο παραγωγικής ανάπτυξης που πρεσβεύουμε.
Γι’ αυτό και οι όποιες επικλήσεις παλλαϊκών μετώπων με τη σύμπλευση ετερόκλητων βασικών θεωρήσεων δεν μπορούν να έχουν ευτυχή κατάληξη. Θεωρούν ότι εάν στηριχτούν σε μια κοινή αφετηρία, όπως η απόρριψη του μνημονίου ή η αναφορά σε μερικές ευρέως αποδεκτές γενικόλογες προτάσεις, θα παραβλέψουν ότι η ουσία της πολιτικής παρέμβασης κρίνεται από το όραμα που πρεσβεύει για τις κρατικές δομές και το οικονομικό μοντέλο. Κι όταν ανοίγει αυτή η συζήτηση οι εγγενείς αντιφάσεις γίνονται ευδιάκριτες.
Οικονομολόγος–Ψυχολόγος
