Στη σημερινή ανάρτηση, ο καλός μου φίλοςΣτέλιος Υψηλάντης, επιχειρεί, όντας έξω από τα γνώριμα για εκείνον νερά της παιδοχειρουργικής, να προσεγγίσει την τραγουδοποιία. Διάβασα με πολλή προσοχή και ενδιαφέρον τον προβληματισμό του και θα αναφερθώ σε αυτόν εκτενέστερα προσεχώς στα σχόλια. Θα χάρώ να κάνετε κι εσείς το ίδιο. Ο λόγος στο Στέλιο:
Πάντα ήθελα να καταλάβω τι είναι αυτό που κάνει τους στιχουργούς να γράφουν τραγούδια. Δεν είναι βεβαία μόνο να γραφεί κάποιος τραγούδια, αλλά αυτά να αρέσουν, να εκφράζουν , να εμπνέουν. Μήπως είπα την κατάλληλη λέξη; Έμπνευση. Δηλαδή όποιος έχει έμπνευση μπορεί να γράψει τραγούδια;
Οι Έλληνες πίστευαν ότι η έμπνευση δίνεται από τις μούσες και τους θεούς της μουσικής και του κεφιού Απόλλωνα και Διόνυσο, οι χριστιανοί από το Άγιο Πνεύμα, ο δε Φρόιντ ότι βρίσκεται στην έσω ψυχή του καλλιτέχνη. Έμπνευση ετυμολογικά σημαίνει: φυσώ μέσα, μεταφορικά ξυπνάει το πνεύμα μου κάποιο ερέθισμα. Είναι η αιφνίδια σύλληψη μιας νέας ιδέας και η παρόρμηση προς δημιουργία επιστημονική, καλλιτεχνική και ποιητική. «Κάθε στιγμή έμπνευσης είναι στιγμή παραφροσύνης», έλεγε ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, και «κεραυνός που χτυπάει τους μοναχικούς» ο Μιχαήλ Λομονόσοφ. Δηλαδή οι κοινοί θνητοί , οι «έχοντες σώας τας φρένας» δεν μπορούν να έχουν έμπνευση για κάτι δημιουργικό; Τελικά πρέπει κάποιος να ξεχωρίζει από τη μάζα για να έχει έμπνευση; Ο ψυχικά ισορροπημένος είναι απλά ένας μέσα στο πλήθος και δεν μπορεί να έχει έμπνευση; Δεν μπορεί να γράψει τραγούδια (ας επανέλθω στον προβληματισμό μου γιατί μάλλον ξανοίγομαι σε περίεργα μονοπάτια);Το να γράψει κανείς στίχους που θα γίνουν τραγούδια είναι νομίζω μια ιδιαίτερη ικανότητα. «Η μεγαλοφυΐα ένα τοις εκατό είναι έμπνευση και ενενήντα εννιά τοις εκατό ιδρώτας» είπε κάποτε ο Τόμας Έντισον, που, παρεμπιπτόντως, φοβόταν το σκοτάδι. Δεν εννοώ βεβαία στίχους ανούσιους και επιδερμικούς που και τραγούδια δεν θα γίνουν ή αν γίνουν θα είναι αποτυχημένα.
Ποιοι είναι λοιπόν οι στίχοι που αρέσουν, εκφράζουν, εμπνέουν; Θα έλεγα περιεκτικά, αυτοί που ανακαλύπτουν συναισθήματα σε όποιον τα ακούει. Σε όσους περισσότερους εγείρουν συναισθήματα τόσο πιο επιτυχημένος είναι ο σκοπός τους. Αν κάνει πολλούς να σιγοτραγουδήσουν ή να ξεφαντώσουν με τους στίχους σίγουρα εκφράζουν συναισθηματικές καταστάσεις και εξυψώνουν ψυχικά. Όταν ακούει κάποιος ένα τραγούδι ας πούμε για έναν προδομένο έρωτα, αισθάνεται ότι αυτό (αν το έχει ζήσει) το έχουν πάθει και άλλοι και παίρνει κουράγιο, τονώνεται ψυχικά, ταυτίζεται με τα δρώμενα. Αυτό ακριβώς, τα δρώμενα. Αυτή είναι η λέξη. Ο καλός στιχουργός πρέπει να έχει αυξημένη την τέχνη της υποκριτικής. Όχι απαραίτητα να έχει σπουδάσει υποκριτική αλλά να μπορεί να αντιλαμβάνεται καθημερινά συναισθήματα και καταστάσεις και να μπορεί να τις εκφράζει. Δεν είναι απαραίτητο ο στιχουργός να είναι ερωτευμένος, προδομένος, επαναστατημένος, χαρούμενος, λυπημένος, απογοητευμένος και ό,τι άλλο επίθετο μπορεί κανείς να βρει για να εκφράσει μια συγκεκριμένη ψυχική ή κοινωνική κατάσταση. Πρέπει να μπορεί να μπαίνει στον ρόλο. Να υποκρίνεται ότι όλα αυτά και το καθένα ξεχωριστά συμβαίνουν σε αυτόν και να αποδίδει όσο καλύτερα μπορεί τον ρόλο του. Πρέπει να είναι ηθοποιός και να βρει έναν σκηνοθέτη να κάνει τραγούδι αυτά που εκφράζει. Τα σενάρια που απεικονίζει στους στίχους του, πρέπει να υποκρίνεται ότι τα ζει, για να μπορεί να συλλάβει το μυαλό του, πως είναι να αισθάνεσαι κάποια συγκεκριμένη κατάσταση, πως είναι να σου συμβαίνει κάτι διαφορετικό στην καθημερινότητα, τι ονειρεύεται και σε τι ελπίζει ο καθένας από εμάς. Για να έχει όσο περισσότερους γίνεται μαζί του. Κανένα τραγούδι δεν γνωρίζει επιτυχία αν εκφράζει λίγους. Δεν έχω ιδέα από μουσική για να εντρυφήσω σε ένα τέτοιο ιδιαίτερο θέμα. Ήθελα μόνο να δώσω ίσως έμπνευση για κάτι πιο τεκμηριωμένο από κάποιον που ξέρει περισσότερα.
Στέλιος Υψηλάντης
παιδοχειρουργός
http://musicspins.blogspot.com/2011/11/blog-post_23.html
