Η νέα κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα με τις ευχές της απόλυτης πλειοψηφίας του
ελληνικού λαού να πετύχει στο έργο της. Όσοι αντιλαμβάνονται τις συνθήκες
που διανύουμε έχουν συναίσθηση της δύσκολης αποστολής της και των
επιπτώσεων που θα έχει για όλους μας τυχόν αποτυχία της.
Παρά τη θετική στάση και υποστήριξη στη νέα κυβέρνηση, εγείρονται κάποιαελληνικού λαού να πετύχει στο έργο της. Όσοι αντιλαμβάνονται τις συνθήκες
που διανύουμε έχουν συναίσθηση της δύσκολης αποστολής της και των
επιπτώσεων που θα έχει για όλους μας τυχόν αποτυχία της.
ζητήματα που αφορούν ολόκληρο το νότο της Ευρώπης.
Σε όλες τις χώρες του νότου βρίσκονται σήμερα κυβερνήσεις που, τουλάχιστον
οι πρωθυπουργοί, χαίρουν της «έγκρισης» του άξονα Βερολίνο – Παρίσι. Η
οικονομική και κοινωνική κρίση που εξαπλώνεται στις χώρες του νότου και η
εξάρτηση της διαχείρισής της από τις αποφάσεις Μέρκελ – Σαρκοζί, θέτει επί
τάπητος το ζήτημα της προοπτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
οι πρωθυπουργοί, χαίρουν της «έγκρισης» του άξονα Βερολίνο – Παρίσι. Η
οικονομική και κοινωνική κρίση που εξαπλώνεται στις χώρες του νότου και η
εξάρτηση της διαχείρισής της από τις αποφάσεις Μέρκελ – Σαρκοζί, θέτει επί
τάπητος το ζήτημα της προοπτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Η ΕΕ αποτέλεσε -και πιθανά ακόμα αποτελεί- ένα λαμπρό ιστορικό παράδειγμα
υπέρβασης του τοπικού, του εθνικού, προς χάριν της συνεννόησης, της
συνεργασίας, της συνύπαρξης. Μάλιστα, η οικοδόμηση της ΕΕ έχει μεγαλύτερη
σημασία λόγω του γεγονότος ότι δεν υπήρξε προϊόν επιβολής αλλά αποτέλεσμα
εθελοντικής συμμετοχής σε μια Κοινοπολιτεία ελεύθερων λαών. Όμως,
προϋπόθεση αυτής της κοινής πορείας είναι η κοινή ευημερία, προφανώς στο
πλαίσιο προσυμφωνημένων κανόνων. Όταν η προϋπόθεση αυτή δεν υφίσταται, τότε
το οικοδόμημα κλονίζεται και οι πρώτες επιπτώσεις εμφανίζονται ως «θεσμικές
ρωγμές».
υπέρβασης του τοπικού, του εθνικού, προς χάριν της συνεννόησης, της
συνεργασίας, της συνύπαρξης. Μάλιστα, η οικοδόμηση της ΕΕ έχει μεγαλύτερη
σημασία λόγω του γεγονότος ότι δεν υπήρξε προϊόν επιβολής αλλά αποτέλεσμα
εθελοντικής συμμετοχής σε μια Κοινοπολιτεία ελεύθερων λαών. Όμως,
προϋπόθεση αυτής της κοινής πορείας είναι η κοινή ευημερία, προφανώς στο
πλαίσιο προσυμφωνημένων κανόνων. Όταν η προϋπόθεση αυτή δεν υφίσταται, τότε
το οικοδόμημα κλονίζεται και οι πρώτες επιπτώσεις εμφανίζονται ως «θεσμικές
ρωγμές».
Ας μιλήσουμε με παράδειγμα την Ιταλία. Ομολογώ ότι με χαιρέκακη ανακούφιση
είδα την Ιταλία να μας ακολουθεί στη κρίση. Για μένα δεν ήταν κατανοητό
πώς προοδεύει μια κοινωνία που έχει ως ηγέτη της τον Μπερλουσκόνι. Θεωρούσα
την πολύχρονη παραμονή του στην εξουσία εγγύηση κατρακύλας και αποτυχίας.
Όμως, η πορεία που ανέμενα στη συνέχεια, ήταν η ανάδειξη μιας άλλης
πολιτικής δύναμης που θα φέρει μια «Μεταπολίτευση» στο δημόσιο βίο της
Ιταλίας, ως αποτέλεσμα μιας «μετάνοιας» στην συνειδητότητα του Ιταλικού
λαού. Αντί αυτού έχουμε μια κυβέρνηση αναμφισβήτητα άξιων ανθρώπων που αυτό
που, τους διακρίνει από άλλους ομοίους τους, είναι ότι χαίρουν της
αποδοχής των Μέρκελ -Σαρκοζί.
είδα την Ιταλία να μας ακολουθεί στη κρίση. Για μένα δεν ήταν κατανοητό
πώς προοδεύει μια κοινωνία που έχει ως ηγέτη της τον Μπερλουσκόνι. Θεωρούσα
την πολύχρονη παραμονή του στην εξουσία εγγύηση κατρακύλας και αποτυχίας.
Όμως, η πορεία που ανέμενα στη συνέχεια, ήταν η ανάδειξη μιας άλλης
πολιτικής δύναμης που θα φέρει μια «Μεταπολίτευση» στο δημόσιο βίο της
Ιταλίας, ως αποτέλεσμα μιας «μετάνοιας» στην συνειδητότητα του Ιταλικού
λαού. Αντί αυτού έχουμε μια κυβέρνηση αναμφισβήτητα άξιων ανθρώπων που αυτό
που, τους διακρίνει από άλλους ομοίους τους, είναι ότι χαίρουν της
αποδοχής των Μέρκελ -Σαρκοζί.
Τα παραπάνω θέτουν ζητήματα Δημοκρατίας.
Πού είναι η εθνική λαϊκή βούληση όταν οι ανάγκες επιτάσσουν την έμμεση
επιλογή κυβερνητών με κριτήριο την αποδοχή τους από υπερεθνικές οντότητες,
πολιτικές ή οικονομικές, από τις όποιες εξαρτάται η πορεία της εθνικής
οικονομίας; Η ΕΕ έχει αναδείξει την σημασία του τοπικού με την στήριξη των
τοπικών αυτοδιοικήσεων, την ενίσχυση των περιφερειών, τη θεσμοθέτηση της
Επιτροπής περιφερειών της Ευρώπης. Όμως, υπερεθνικού χαρακτήρα συμφέροντα -
«θεσμοί» – δυνάμεις παρεμβαίνουν «ισοπεδωτικά» στη βούληση του εθνικού.
Αν θέλουμε να υπερβούμε αυτές τις αντιφάσεις μια μόνο λύση υπάρχει. Ο
δημοκρατικός έλεγχος των «υπερεθνικών» εξουσιών. Και αυτό σημαίνει ότι
προτιμούμε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη των λαών παρά μια Γερμανική Ευρώπη των
Μέρκελ –Σαρκοζί. ‘Η καλύτερα μια ισχυρή εκλεγμένη κεντρική υπερεθνική
εξουσία παρά το τρόμο των απρόσωπων αγορών. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να
επηρεάσουμε τα δομικά χαρακτηριστικά της κρίσης ή τουλάχιστον να μιλήσουμε
γι’ αυτά.
Πού είναι η εθνική λαϊκή βούληση όταν οι ανάγκες επιτάσσουν την έμμεση
επιλογή κυβερνητών με κριτήριο την αποδοχή τους από υπερεθνικές οντότητες,
πολιτικές ή οικονομικές, από τις όποιες εξαρτάται η πορεία της εθνικής
οικονομίας; Η ΕΕ έχει αναδείξει την σημασία του τοπικού με την στήριξη των
τοπικών αυτοδιοικήσεων, την ενίσχυση των περιφερειών, τη θεσμοθέτηση της
Επιτροπής περιφερειών της Ευρώπης. Όμως, υπερεθνικού χαρακτήρα συμφέροντα -
«θεσμοί» – δυνάμεις παρεμβαίνουν «ισοπεδωτικά» στη βούληση του εθνικού.
Αν θέλουμε να υπερβούμε αυτές τις αντιφάσεις μια μόνο λύση υπάρχει. Ο
δημοκρατικός έλεγχος των «υπερεθνικών» εξουσιών. Και αυτό σημαίνει ότι
προτιμούμε μια ομοσπονδιακή Ευρώπη των λαών παρά μια Γερμανική Ευρώπη των
Μέρκελ –Σαρκοζί. ‘Η καλύτερα μια ισχυρή εκλεγμένη κεντρική υπερεθνική
εξουσία παρά το τρόμο των απρόσωπων αγορών. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να
επηρεάσουμε τα δομικά χαρακτηριστικά της κρίσης ή τουλάχιστον να μιλήσουμε
γι’ αυτά.
*Ο Μανόλης Γιακουμάκης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πληροφορικής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ Μηχανικός Υπολογιστών του ΕΜΠ.
