πάσης υποψίας».
Ο Βέρνερ Σπιτς, 76 ετών, είναι ένας διάσημος ιστορικός της τέχνης, παρασημοφορημένος από τη Γερμανία και τη Γαλλία, πρώην διευθυντής του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης–Πομπιντού στο Παρίσι και μόνιμος αρθρογράφος της «Frankfurter Allgemeine». Αυτή λοιπόν η διακεκριμένη προσωπικότητα στον χώρο της τέχνης καταδικάστηκε προχτές από το Εφετείο της Ναντέρ - επειδή γνωμάτευσε ότι ήταν αυθεντικό το έργο του Μαξ Έρνστ «Ο σεισμός», που απεδείχθη ότι ήταν πλαστό…
Πρόκειται για μια εσφαλμένη εκτίμηση ενός ειδικού, για ένα «ανθρώπινο λάθος» ή μήπως είναι συνενοχή σε μια μεγάλη απάτη με τεράστιο οικονομικό αντίκρισμα - καθώς το κύκλωμα που κατασκεύαζε και διακινούσε τα αντίγραφα κέρδιζε πολλά εκ. ευρώ, ενώ για τη διαμεσολάβηση σε κάθε πώληση έργου ο Σπιτς λάμβανε μια προμήθεια της τάξης του 7-8% στην τιμή της πώλησης;
Το ερώτημα αυτό απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα της τέχνης και πολλά ευρωπαϊκά ΜΜΕ, καθώς «το μεγαλύτερο μεταπολεμικό σκάνδαλο παραποίησης έργων» (όπως σημειώνει το Spiegel) έχει αναταράξει τη διεθνή αγορά έργων τέχνης, η οποία μούδιασε από την εκκωφαντικότητα του σκανδάλου.
Κατά τα σχετικά δημοσιεύματα, ο Σπιτς υπήρξε για μια δεκαετία στενός προσωπικός φίλος του Μαξ Έρνστ και με τη χήρα του (τη ζωγράφο Δωροθέα Τάνινγκ, 100 ετών) εξακολουθεί να βρίσκεται σε τακτική επικοινωνία. Με τη διπλή ιδιότητα (του ειδικού, αλλά και του γνώστη της τεχνοτροπίας Έρνστ), ο Σπιτς φέρεται σήμερα εμπλεκόμενος στη διάθεση πλαστών έργων του (ζωγράφου) Βόλφγκανγκ Μπελτράκι, στα οποία «πολύ εύπιστα» έδινε πιστοποιητικά γνησιότητας σαν να προέρχονταν από το πινέλο του Μαξ Έρνστ, μετατρέποντας έτσι τους πλαστούς πίνακες σε αυθεντικούς.
Ο ίδιος εμφανίζεται έκπληκτος, αιφνιδιασμένος και εξαπατημένος, ενώ στο γαλλικό δικαστήριο ισχυρίστηκε («Monde») πως δεν έδωσε πιστοποιητικό γνησιότητας, διότι δεν είναι εμπειρογνώμονας «με τη γαλλική νομική έννοια. Είμαι ένας ιστορικός της τέχνης», τόνισε. «Έγραψα, απλώς, ότι το εν λόγω έργο ήταν ανάμεσα σε αυτά που περιελάμβανε ο συλλογικός κατάλογος», τον οποίο είχε ο ίδιος συντάξει. Το δικαστήριο όμως έκρινε, ότι αυτή η γραπτή του διαβεβαίωση ισοδυναμούσε με ένα πιστοποιητικό γνησιότητας. Ως εκ τούτου τον καταδίκασε, μαζί με τον πωλητή, να καταβάλλουν στον αγοραστή από κοινού 652.883 ευρώ και ειδικότερα στον Βέρνερ Σπιτς «να εγγυηθεί την καταβολή του πωλητή στο σύνολο του τιμήματος, σε περίπτωση αδυναμίας καταβολής του τελευταίου».
Ο Σπιτς εγκαλείται για δύο υποθέσεις – ως τώρα. Στην πρώτη, τον κάλεσε το δικαστήριο του Βερολίνου, όπου εξετάσθηκε για έξι ώρες. Κατά τις πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, το κύκλωμα Μπελτράκι πούλησε καταρχάς τον πίνακα «Το δάσος» στον εκδότη Ντάνιελ Φιλιπάκι, έναν από τους μεγαλύτερους συλλέκτες σουρεαλιστικών έργων, αντί 5.5 εκ. ευρώ. Ο εισαγγελέας της Κολωνίας προχωρώντας την έρευνα θεωρεί ότι 14 τουλάχιστον πλαστοί πίνακες διακινήθηκαν από το συγκεκριμένο κύκλωμα, προκαλώντας ζημιές στην αγορά τέχνης ύψους 34.1 εκ. ευρώ.
Ο Σπιτς ενεπλάκη στην υπόθεση όταν ένας ενδιάμεσος τον πληροφόρησε ότι ένα έργο του Έρνστ (που υποτίθεται ότι πουλήθηκε από τον διάσημο γκαλερίστα Φλεχθάιμ σε ιδιώτη συλλέκτη το ΄30) βρισκόταν στη Γαλλία και ιδιοκτήτης του ήταν ο Μπελτράκι. Ο Σπιτς μετέβη το 2004 στο σπίτι του Μπελτράκι και εξετάζοντας το στυλ, «χωρίς αμφιβολία διαπίστωσε την αυθεντικότητα» βάζοντας τη σφραγίδα του και δίνοντας έτσι διαβατήριο διάθεσης του έργου στην αγορά τέχνης. Ο Σπιτς (που κατά το Spiegel «διακρίνεται για τη γοητεία του, την τεχνογνωσία του, αλλά και το επιχειρηματικό του μυαλό») ήρθε αμέσως σε επαφή με έναν έμπορο τέχνης που ρύθμισε την πώληση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο πίνακας άλλαζε χέρια και καθώς φιγουράριζε σε πολλές εκθέσεις, η αξία του μεγάλωνε - τελικά πουλήθηκε κάπου 5.5 εκ. ευρώ στον πολυεκατομμυριούχο εκδότη Ντ. Φιλιπάκι.
Κι ενώ η γερμανική δικαιοσύνη καλούσε τον Σπιτς ως μάρτυρα σε τούτη την υπόθεση, ο πίνακας «Σεισμός» που αποδιδόταν στον Έρνστ και είχε βγει σε δημοπρασία στο Sotheby’s αντί 1.1 εκ.δολλαρίων, απεδείχθη ότι ήταν επίσης πλαστός και αυτή τη φορά εκλήθη ο Σπιτς από το γαλλικό δικαστήριο, από το οποίο και καταδικάστηκε.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ανακαλύπτοντας τα χαμένα έργα του Έρνστ, «ήταν σαν να έβρισκα χαμένους θησαυρούς. Ήταν η απόλυτη ευτυχία! Η χήρα του Έρσντ τα είχε βρει θαυμάσια, άλλοι γνώστες της τεχνοτροπίας του Έρνστ επίσης συμφωνούσαν μαζί μου. Ούτε στιγμή δεν σκέφτηκα ότι ήταν πλαστά. Την πάτησα. Θα έπρεπε να έχω θυμώσει, αλλά βασικά είμαι λυπημένος».
Τελικά, τι είναι ο Σπιτς; Αθώος ερευνητής ή ρισκαδόρος επιχειρηματίας; Το ερώτημα πλανάται, η γαλλική δικαιοσύνη πάντως έστρεψε τις ενδείξεις προς το δεύτερο. Και οι άνθρωποι της «αγοράς της τέχνης» σπάνε το κεφάλι τους να βρουν αξιόπιστες διαδικασίες ελέγχου της γνησιότητας των μεγάλων έργων…
www.protagon.gr
