του ΚΔΑ, ο Ρετζέπ...
Ταγίπ Ερντογάν άφησε κατά μέρος τις συνήθεις καταγγελίες του κατά των διαδηλωτών και προασπίστηκε τους κυβερνητικούς χειρισμούς του.
Πολλοί αναλυτές όμως θεωρούν ότι οι ημέρες ευημερίας της Τουρκίας έχουν περάσει, όπως γράφει ο Daniel Dombey στους Financial Times.
Ο τούρκος πρωθυπουργός επικαλέστηκε το οικονομικό συμφέρον της χώρας του, απαριθμώντας μία νέα σειρά από πενταετείς στόχους: αύξηση του μέσου εισοδήματος πάνω από 50%, στις 16.000 δολάρια, μείωση του ελλείμματος, δημιουργία 4 εκ. νέων θέσεων εργασίας, άμβλυνση του πληθωρισμού.
«Το μεγαλύτερο κεφάλαιό μας είναι η αδελφοσύνη μας» αναφώνησε ο Ερντογάν. «Πετυχαίνοντας αυτούς τους στόχους βελτιώνουμε τη δημοκρατία μας… Βαδίζουμε σε καλύτερες μέρες». Αν και οι στόχοι του είναι φιλόδοξοι, ιδιαίτερα σε μια εποχή που η κυβέρνησή του έχει κλονιστεί από τις μαζικές ειρηνικές διαμαρτυρίες, σε πολλά τμήματα της εκλογικής περιφέρειας του Ερντογάν αυτά δεν ακούγονται σαν λόγια του αέρα. Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς διακυβέρνησής του, η χώρα γνώρισε πρωτοφανή οικονομική ευημερία, πολιτική σταθερότητα και, μάλιστα, θεσμική μεταρρύθμιση.
Υπουργοί της κυβέρνησης υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι τα δέκα χρόνια μιας ισχυρής μονοκομματικής κυβέρνησης έδωσαν τη βάση για την οικονομική επιτυχία της χώρας – σε αντίθεση με τους αδύναμους συνασπισμούς που προηγήθηκαν. Από το 2002, το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ έχει αυξηθεί περισσότερο από 40 τοις εκατό. Σε ονομαστικούς όρους δολαρίου έχει τριπλασιαστεί.
Αντιδρώντας στους διαδηλωτές που έχουν κλονίσει την κυβέρνησή του, ο Ερντογάν προσπάθησε να τους απορρίψει ως περιθωριακές ομάδες που ενισχύουν τις διεθνείς συνωμοσίες. Έχει υποστηρίξει ότι με αυτόν επικεφαλής, και με στερεά δημόσια υποστήριξη, η Τουρκία θα αναπτυχθεί περισσότερο και θα αντιμετωπίσει τα πιο πιεστικά προβλήματα της. Αυτή είναι η προσφορά που κάνει στον τουρκικό λαό, καθώς επιδιώκει να ξεπεράσει τις διαδηλώσεις. Είναι κάτι που αντηχεί ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Το κόμμα ΚΔΑ παραμένει μακράν το πιο δημοφιλές της χώρας, παρά την πρόσφατη μείωση της στήριξής του.
Όμως, υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με το αν οι μέρες ευημερίας και δόξας του Ερντογάν τελείωσαν και αν η ανάπτυξη και η μεταρρύθμιση ανήκουν πλέον στο παρελθόν.
«Παρόλα τα γεγονότα τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, η Τουρκία σήμερα εξακολουθεί να είναι όχι μόνο πιο ευημερούσα και ειρηνική, αλλά πιο δημοκρατική και πιο ελεύθερη από ό, τι ήταν πριν από 10 χρόνια», λέει ο Hakan Altinay, από το Ίδρυμα Brookings. «Αλλά δεν είναι οι διαδηλωτές που τον εμποδίζουν να προχωρήσει σε περαιτέρω μεταρρύθμιση. Είναι το ταμπεραμέντο του».
«Παρόλα τα γεγονότα τις τελευταίες τρεις εβδομάδες, η Τουρκία σήμερα εξακολουθεί να είναι όχι μόνο πιο ευημερούσα και ειρηνική, αλλά πιο δημοκρατική και πιο ελεύθερη από ό, τι ήταν πριν από 10 χρόνια», λέει ο Hakan Altinay, από το Ίδρυμα Brookings. «Αλλά δεν είναι οι διαδηλωτές που τον εμποδίζουν να προχωρήσει σε περαιτέρω μεταρρύθμιση. Είναι το ταμπεραμέντο του».
Ο Ερντογάν επιμένει στην άποψή του. Σε μια ομιλία του τόνισε ότι δεν υπήρξαν θάνατοι στην κουρδική διένεξη της χώρας τους τελευταίους μήνες χάρη σε μια ειρηνευτική διαδικασία που έχει ξεκινήσει. Έχει, επίσης, προσπαθήσει να θέσει τις εκθέσεις των ξυλοδαρμών της αστυνομίας και την αδιάκριτη χρήση δακρυγόνων και κανονιών νερού, στο πλαίσιο του δικού του αρχείου ως μεταρρυθμιστής. «Όταν η αστυνομία είχε δικαίωμα να χρησιμοποιήσει απεριόριστη δύναμη, την περιορίσαμε με τους νόμους που κάναμε», είπε σε ένα ακροατήριο εκατοντάδων χιλιάδων, σε μία συγκέντρωση το Σαββατοκύριακο στην Κωνσταντινούπολη. «Είπαμε μηδενική ανοχή στα βασανιστήρια».
Πολλοί υποστηρικτές του Ερντογάν ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό. «Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και ο Ερντογάν έχουν κάνει πολλά πράγματα για την τουρκική οικονομία και τη δημοκρατία σε 10 χρόνια, κάτι που οι άλλοι δεν μπορούσαν να διαχειριστούν σε 30-40 χρόνια», δήλωσε ο Μουσταφά Ντουράν, ένας 42χρονος εργαζόμενος στην κλωστοϋφαντουργία, στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης Umraniye.
Αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Ερντογάν έχουν παρέλθει. Ακόμη και το κατά κεφαλήν εισόδημα σε όρους δολαρίου, το πιο σημαντικό μέτρο ανάπτυξης κατά τα έτη του ΚΔΑ, δεν έχει αυξηθεί δραματικά πάνω από τα 10.000 δολάρια, το επίπεδο του 2008. Ο κ. Altinay ισχυρίζεται ότι πολλές από τις μεταρρυθμίσεις του Ερντογάν οφείλονταν στην αίτηση ένταξης της χώρας στην ΕΕ – μια προσφορά που είχε ήδη πρόβλημα, πολύ πριν οι πρόσφατες σκηνές της αστυνομικής βίας φτάσουν στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο.
Όσον αφορά το κουρδικό ζήτημα, στην αντίσταση ενάντια στους διαδηλωτές, ο Ερντογάν προέβη πρόσφατα σε κοινό μέτωπο με τους Τούρκους εθνικιστές για τους οποίους το κουρδικό άνοιγμα είναι ανάθεμα. Κούρδοι ακτιβιστές και μαχητές έχουν αρχίσει να εκφράζουν απαισιοδοξία για το μέλλον των συνομιλιών. «Δεν μπορεί να είσαι δημοκρατικός και φιλελεύθερος σε ένα θέμα και σκληρός και δεσποτικός σε κάποιο άλλο», λέει ο Cengiz Candar, Τούρκος αρθρογράφος. Αλλά ο Altinay εξακολουθεί να έχει μια μικρή ελπίδα, η οποία εν μέρει βασίζεται στη στρατηγική επιτακτική ανάγκη για τον Ερντογάν να τερματίσει μια 30ετή σύγκρουση, σε μια εποχή που ο συριακός πόλεμος έχει αυξήσει την αστάθεια στην περιοχή και στην ίδια την Τουρκία. «Η ιστορία του Ερντογάν του μεταρρυθμιστή ήταν πολύ ρόδινη πριν από τέσσερις εβδομάδες», λέει. «Τώρα, υπερτερεί μάλλον η απαισιοδοξία μας».
