Σεξουαλική συμπεριφορά: Νηπιακή και παιδική ηλικία...
Το βρέφος νιώθει ευχάριστα συναισθήματα όταν η μητέρα αγγίζει τα γεννητικά του όργανα για να τα πλύνει και να τα σκουπίσει. Στα αγόρια παρατηρούνται συχνά στύσεις του πέους, οι οποίες μπορεί να είναι είτε αποτέλεσμα της ευχαρίστησης είτε αντανακλαστικές. Αυτές οφείλονται σε ερεθισμούς που προκαλούνται όταν η ουροδόχος κύστη ή το έντερο είναι γεμάτα και υποχωρούν μετά την εκκένωση. Κατά το δεύτερο έτος της ζωής του, το παιδί ενδιαφέρεται να γνωρίσει το σώμα του. Σε αυτή την ηλικία παρουσιάζεται το "στάδιο του καθρέφτη", δηλαδή το παιδί αναγνωρίζει στον καθρέφτη τα χαρακτηριστικά του προσώπου του, ενώ η εξερεύνηση του σώματός του το οδηγεί αναπόφευκτα στα γεννητικά του όργανα. Το αγόρι μπορεί να έχει στύση όταν περιεργάζεται τα γεννητικά του όργανα ή την ώρα που βρίσκεται στο κρεβάτι του για να κοιμηθεί.
Με αυτό τον τρόπο, ανακαλύπτει τον αυνανισμό και την ευχαρίστηση που προκαλεί. Σε αυτή την ηλικία ο αυνανισμός έχει ένα καταπραϋντικό, ηρεμιστικό αποτέλεσμα, ενώ αργότερα, από το τέλος της νηπιακής ηλικίας και μετά, το "παιχνίδι" του παιδιού με τα γεννητικά του όργανα μπορεί να ενταθεί και να καταλήξει σε οργασμό. Οι γονείς συχνά ανησυχούν όταν έκπληκτοι διαπιστώνουν τη σεξουαλικότητα του παιδιού σε αυτή την πρώιμη ηλικία, επειδή οι ίδιοι έχουν συνήθως μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον όπου οι συζητήσεις για το σεξ ήταν ταμπού και ο αυνανισμός θεωρούνταν πράξη ανάρμοστη και βλαβερή, η οποία, όπως πιστευόταν, οδηγεί σε στειρότητα, ανικανότητα ή ψυχική διαταραχή. Οι ενοχές που συχνά έχουν οι γονείς για τις δικές τους σεξουαλικές επιθυμίες, τους οδηγούν στο να απορρίπτουν με αγανάκτηση τη σεξουαλικότητα των παιδιών τους.
Κι όμως, η σεξουαλικότητα σε αυτή την ηλικία ταυτίζεται με την ανακάλυψη του σώματος και του εαυτού και αποτελεί μια πράξη αυτοϊκανοποίησης και εφησυχασμού. Όταν οι γονείς προσπαθούν να καταστείλουν αυτήν τη συμπεριφορά χρησιμοποιώντας είτε τιμωρίες είτε απειλές, ωθούν το παιδί στο να πιστέψει πως οτιδήποτε σχετικό με τα γεννητικά του όργανα είναι κακό. Εάν όμως αυτό το συναίσθημα επικρατήσει, ενδέχεται να επηρεαστεί αρνητικά η σεξουαλικότητά του κατά την ενήλικη ζωή. Επομένως, είναι σκόπιμο να επιτρέψουμε στο παιδί να εξερευνήσει το σώμα του, χωρίς να δίνουμε στον αυτοερωτισμό του περισσότερη προσοχή από όση χρειάζεται.
Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις ο παιδικός αυνανισμός φτάνει σε ακραία επίπεδα συχνότητας και έντασης. Αυτού του είδους η συμπεριφορά αποτελεί ένα σύμπτωμα και θα πρέπει να αναζητήσουμε τι δείχνει για την ψυχική λειτουργία του παιδιού. Συνήθως, εμφανίζεται σε μοναχικά, δυστυχισμένα και συναισθηματικά στερημένα παιδιά, τα οποία βρίσκουν με αυτό τον τρόπο παρηγοριά και αναπλήρωση. Καλύπτοντας τα συναισθηματικά κενά, μπορούμε να στρέψουμε την προσοχή του παιδιού προς τον έξω κόσμο, έτσι ώστε ο αυνανισμός να μην αποτελεί τον μοναδικό τρόπο ικανοποίησής του. Στην παιδική ηλικία μπορεί να υπάρξουν και σεξουαλικές εκδηλώσεις του παιδιού με συνομηλίκους του, του άλλου αλλά ακόμη και του ίδιου φύλου. Συνήθως παίρνουν τη μορφή παιχνιδιών, στα οποία ένα παιδί γδύνει κάποιο άλλο και εξερευνά με περιέργεια το σώμα του, παίζοντας, π.χ., το γιατρό. Αυτά τα παιχνίδια είναι πολύ συχνά μεταξύ αδελφών. Η συχνότητα αυτών των συμπεριφορών είναι μεγαλύτερη στα αγόρια από ό,τι στα κορίτσια, αλλά και στα δεύτερα αυξάνει ανάλογα με την ηλικία. Ούτε και εδώ πρέπει να γίνονται υπερβολικές προσπάθειες καταστολής, επειδή το παιδί θα οδηγηθεί να κάνει αυτές τις πράξεις στα κρυφά κυριαρχούμενο από αίσθημα ντροπής.
Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση
Ο τρόπος με τον οποίο θα αντιμετωπίσει ένα άτομο τη σεξουαλικότητά του κατά τα διάφορα στάδια της ζωής του, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση που έλαβε σε όλη τη διάρκεια των παιδικών του χρόνων. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν αναφέρεται μόνο σε ζητήματα σεξουαλικών σχέσεων αλλά και σε ευρύτερα θέματα, όπως η εικόνα του εαυτού, η αυτοεκτίμηση, οι κανόνες ηθικής, ο αμοιβαίος σεβασμός και η αγάπη. Οι αξίες των γονέων μεταδίδονται μέσα από τα λόγια τους, αλλά κυρίως μέσα από τη στάση τους και το ζωντανό παράδειγμα που δίνουν στα παιδιά τους. Τα παιδιά από πολύ νωρίς δείχνουν περιέργεια για τα στήθη, τα οπίσθια και τα γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών. Πολλοί γονείς δεν διστάζουν να εμφανίζονται γυμνοί μπροστά στα παιδιά τους και να κάνουν μπάνιο μαζί τους, ενώ άλλοι κρύβονται επιμελώς. Οι ερωτήσεις που εκφράζουν τη σεξουαλική περιέργεια αρχίζουν συνήθως στην προσχολική ηλικία και κατ' αρχάς αναφέρονται στην ανατομία του ανθρώπινου σώματος. Τα παιδιά παρατηρούν τις διαφορές των γεννητικών οργάνων ανδρών και γυναικών ή συνομηλίκων ("Γιατί τα κορίτσια δεν έχουν πέος;") ή μεταξύ παιδιών και ενηλίκων ("Γιατί το πέος του μπαμπά είναι μεγαλύτερο από το δικό μου;").
Στη συνέχεια, έρχονται οι ερωτήσεις σχετικά με την τεκνοποίηση ("Από πού γεννιούνται τα μωρά;", "Πώς μπαίνουν τα μωρά στην κοιλιά της μαμάς;"). Το περιεχόμενο και η διατύπωση των ερωτήσεων αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία. Στην εφηβεία, π.χ., τα ερωτήματα αφορούν στις προγαμιαίες σχέσεις, την αντισύλληψη και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Το ερώτημα που συνήθως θέτουν οι γονείς είναι πότε πρέπει να αρχίσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Η καταλληλότερη στιγμή φαίνεται να είναι όταν ρωτήσει το ίδιο το παιδί. Οι πληροφορίες ή οι υπερβολικές λεπτομέρειες που δίνονται χωρίς να έχει προλάβει το παιδί να αναρωτηθεί, δεν μπορούν να αφομοιωθούν και τις πιο πολλές φορές το αφήνουν αδιάφορο.
Στη συνέχεια, έρχονται οι ερωτήσεις σχετικά με την τεκνοποίηση ("Από πού γεννιούνται τα μωρά;", "Πώς μπαίνουν τα μωρά στην κοιλιά της μαμάς;"). Το περιεχόμενο και η διατύπωση των ερωτήσεων αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία. Στην εφηβεία, π.χ., τα ερωτήματα αφορούν στις προγαμιαίες σχέσεις, την αντισύλληψη και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Το ερώτημα που συνήθως θέτουν οι γονείς είναι πότε πρέπει να αρχίσει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Η καταλληλότερη στιγμή φαίνεται να είναι όταν ρωτήσει το ίδιο το παιδί. Οι πληροφορίες ή οι υπερβολικές λεπτομέρειες που δίνονται χωρίς να έχει προλάβει το παιδί να αναρωτηθεί, δεν μπορούν να αφομοιωθούν και τις πιο πολλές φορές το αφήνουν αδιάφορο.
Οι απαντήσεις θα πρέπει να είναι ξεκάθαρες και ακριβείς, σε γλώσσα που αντιστοιχεί στην ηλικία του παιδιού. Καλό είναι να αποφεύγονται τα μικροψέματα και οι απλοποιημένες θεωρίες που συνήθως χρησιμοποιούνται για τα μικρότερα παιδιά, καθώς γίνονται πιστευτές και είναι δύσκολο να ανασκευαστούν αργότερα. Ο άλλος χώρος στον οποίο παρέχεται σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι το σχολείο. Μάλιστα, είναι ίσως ο πλέον κατάλληλος για την περίοδο της εφηβείας. Σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης, ορισμένοι ντροπαλοί έφηβοι δεν νιώθουν άνετα να πλησιάσουν τους γονείς τους και να τους ρωτήσουν για τις ανησυχίες τους. Σκέφτονται ότι είναι παράδοξες ή αδικαιολόγητες, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει να τις βιώνουν έντονα και να δημιουργούν προσωπικές σεξουαλικές θεωρίες.
Στο σχολείο φοιτούν παιδιά από διαφορετικές κοινωνικο-πολιτισμικές ομάδες και οικογένειες με διαφορετικά συστήματα αξιών. Οι απαντήσεις στα ερωτήματα των εφήβων είναι καλύτερο να δίνονται σε επιστημονική γλώσσα, με βάση τα βιολογικά δεδομένα, χωρίς να συσχετίζονται με ηθικές και προσωπικές αξίες. Από την άλλη, οι γονείς θα πρέπει να μπορούν να προσαρμόζουν τις επιστημονικές γνώσεις στο πλέγμα αξιών της οικογένειας. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινά από την πρώιμη παιδική ηλικία και διαρκεί όλη τη ζωή. Μπορεί να γίνει με ή χωρίς την καθοδήγηση των γονέων. Αν το παιδί αφεθεί μόνο του, θα διαμορφώσει τις δικές του απόψεις με βάση πληροφορίες που θα πάρει από την αυλή του σχολείου ή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Κινδυνεύει να κατασκευάσει θεωρίες λανθασμένες, γελοίες ή τρομακτικές, οι οποίες κατ' ανάγκην θα επηρεάσουν τη μετέπειτα σεξουαλική συμπεριφορά του. Η συνεπής και απαλλαγμένη από προκαταλήψεις συμμετοχή των γονέων θα επιτρέψει τόσο την υγιή αντιμετώπιση των ζητημάτων της σεξουαλικότητας όσο και τη μετάδοση των οικογενειακών ηθικών αξιών.
http://health.in.gr
